Wet

Wetten zijn door het hogere gezag vastgestelde en gehandhaafde systeem van regels en voorschriften met betrekking tot het maatschappelijke leven, ook gebezigd in figuurlijke zin:

• „De wet is hard, maar het is de wet.”

• Origineel in het Latijn:
  “Dura lex, sed lex.”
• Bron: Latijns spreekwoord
• Aanhaling(en): wordt blijkens een Google-zoekopdracht op de volledige tekst regelmatig aangehaald op sociale media.

• „Vrijheid is het recht om alles te doen wat de wet toestaat.”

• Origineel in het Frans:
  “La liberté est le droit de faire tout ce que les lois permettent”
• Bron: Montesquieu, De l'esprit des lois, vol. I, 1748, boek IX, hoofdstuk 3, p. 241
• Aanhaling(en): De spanning tussen de vrijheid van meningsuiting en de strafbaarstelling van discriminerende uitingen In rechtsvergelijkend perspectief, G.J.A.W.E. van de Kreeke , 17 december 2010

• „Handel slechts volgens die stelregel, waarvan je tegelijk kunt willen dat hij tot algemene wet wordt.”

• Origineel in het Duits:
  “handle nur nach derjenigen Maxime, durch die du zugleich wollen kannst, dass sie ein allgemeines Gesetz werde.”
• Bron: Immanuel Kant, Grundlegung zur Metaphysik der Sitten (1785), ed. Akademie-Ausgabe, vol. IV, 1903, p. 421
• Aanhaling(en): Vertrek van Schmidt is een groot verlies, Nederlands Dagblad, 28 oktober 1982
• Eerste formulering van de categorische imperatief, die eist dat de manier waarop we ons handelen moreel legitimeren voor iedereen moet kunnen gelden.

• „Wetten zijn spinnenwebben waar de grote vliegen doorheen gaan en de kleine in blijven steken.”

• Origineel in het Frans:
  “Les lois sont des toiles d'araignées à travers lesquelles passent les grosses mouches et où restent les petites.”
• Bron: Honoré de Balzac, La Maison Nucingen (1837), éd. Werdet, 1838, p. 34.
• Aanhaling(en): Vera Vrancken in Klokkenluidster Vera Vrancken schrijft een boek (22/06/2012), Het Belang van Limburg, 1 oktober 2012.

• „De wet is als een disselboom, waarheen je hem wendt, daarheen ga je.”

• Origineel in het Russisch:
  “Зако́н что ды́шло: куда́ повернёшь – туда́ и вы́шло.”
• Bron: Russisch spreekwoord
• Aanhaling(en): Laura Starink, De Leviathan is makkelijk te foppen, De Groene Amsterdammer, 5 december 2018

• „Wetten zijn als worsten, je kunt maar beter niet zien hoe ze worden gemaakt / je weet beter niet hoe ze gemaakt worden / je wil niet weten hoe ze gemaakt worden.”

• Origineel in het Engels:
  “Laws, like sausages, cease to inspire respect in proportion as we know how they are made.”
• Bron: De Amerikaanse dichter John Godfrey Saxe, voor het eerst genoemd in de University Chronicle van de Universiteit van Michigan, 27 maart 1869.
• Aanhaling(en): Knul? Eerder een klootzak, De Volkskrant, 22 juli 2015;
  Commentaar: Wetten als worsten, De Tijd, 10 juli 2007.
• Later ten onrechte toegeschreven aan Otto von Bismarck, in de Duitse variant Gesetze sind wie Würste, man sollte besser nicht dabei sein, wenn sie gemacht werden. In deze laatste vorm sindsdien ook in het Nederlands aangehaald.

• „De wet moet, om waarde te kunnen bezitten, tegelijk effectief zijn ten opzichte van de door de wet beoogde normadressaten en oriëntatiepunten bieden voor diegenen die bij de interpretatie van de wet betrokken zijn.”

• Bron: Willem Witteveen, De jacht op de wet, in: W.J. Witteveen, P. van Seters & G. van Roermund (red.), Wat maakt de wet symbolisch?, Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1991, p. 115-135, p. 117.
• Aanhaling(en): Sanne Taekema en Bart van Klink, Wetenschap als kunstwerk: In Memoriam Willem Witteveen, BJu Tijdschriften, Aflevering 3, 2014.

• „En dit zijn dingen dingen die niet slechts de rede, maar ook de ervaring door dagelijkse voorbeelden leert, namelijk dat dergelijke wetten, die bevelen wat ieder moet geloven en die verbieden iets tegen deze of gene mening te zeggen of te schrijven, dikwijls zijn ingesteld om tegemoet te komen aan, of liever te zwichten voor de woede van de mensen, die vrije geesten niet kunnen verdragen en die met hun grimmig gezag licht in staat zijn de vroomheid van het oproerige grauw in razernij te doen verkeren en op te stoken tegen wie ze maar willen.”

• Origineel in het Latijn:
  “Atque haec non tantum ratio, sed etiam experientia quotidianis exemplis docet; nempe similes leges, quibus scilicet imperatur, quid unicuique credendum sit, et contra hanc aut illam opinionem aliquid dicere, vel scribere prohibetur, saepe institutas fuisse ad largiendum, vel potius cedendum eorum ira, qui libera ingenia ferre nequeunt, et torva quadam authoritate seditiosae plebis devotionem facile in rabiem mutare, et in quos volunt, instigare possunt.”
• Bron: Benedictus de Spinoza, Tractatus Theologico-Politicus (Theologisch-politieke verhandeling), 1670, hoofdstuk 20, alinea 12.
• Aanhaling(en): De Nacht van Bas Haring, Kritisch Denken, 4 januari 2015.

Zie ook

• Maatschappij
• Recht
• Samenleving