Revolutie

Een revolutie of omwenteling is een grote plotselinge verandering.

• „Dan, burgers, is het toegelaten te vrezen dat de revolutie, zoals Saturnus, om beurten al zijn kinderen verslindend, uiteindelijk het despotisme zal voortbrengen, met alle kwalijke gevolgen van dien.”
  → verkorte variant: “De revolutie eet haar kinderen op.”

• Origineel in het Frans:
  “Alors, citoyens, il a été permis de craindre que la révolution, comme Saturne dévorant successivement tous ses enfants, n'engendrât enfin le despotisme avec les calamités qui l'accompagnent.”
• Bron: Pierre Vergniaud op 13 maart 1793 in de Nationale Conventie, weergegeven in: Moniteur. Réimpression de l'ancien, depuis la réunion des États Généraux jusqu'au Consulat, Paris, Bureau central, 1847-1868, vol. XV, p. 702; Œuvres de Vergniaud, éd. A. Vermorel, Paris, Cournol, s.d., p. 188
• Aanhaling(en): TOR, De Opstand van de intellectuelen. De Franse Revolutie als avant-première van de moderne cultuur, 1989, p. 91
• Zijn woorden waren in die mate profetisch dat Vergniaud zelf door de revolutie werd verslonden: op 31 oktober 1793 kwam hij met een vracht andere girondijnen onder de guillotine. Toen Saint-Just op 31 maart 1794 Danton beschuldigde, haalde hij het woord van Vergniaud aan ("la Révolution est comme Saturne: elle dévorera tous ses enfans"), alleen maar om het te ontkrachten. Het ging niet om kinderen maar om vijanden. Vervolgens plaatste de Duitse toneelschrijver Georg Büchner in 1835 de woorden in de mond van Danton zelf: "Die Revolution ist wie Saturn, sie frißt ihre eignen Kinder" (Dantons Tod, 1. Akt, 5. Szene).

• „De communisten versmaden het, hun opvattingen en oogmerken te verhelen. Zij verklaren openlijk dat hun doel slechts kan worden bereikt door de gewelddadige omverwerping van iedere tot dusverre bestaande maatschappelijke orde. Dat de heersende klassen sidderen voor een communistische revolutie! De proletariërs hebben daarbij niets te verliezen dan hun ketenen. Zij hebben een wereld te winnen. Proletariërs aller landen, verenigt U!”

• Origineel in het Duits:
  “Die Kommunisten verschmähen es, ihre Ansichten und Absichten zu verheimlichen. Sie erklären es offen, daß ihre Zwecke nur erreicht werden können durch den gewaltsamen Umsturz aller bisherigen Gesellschaftsordnung. Mögen die herrschenden Klassen vor einer Kommunistischen Revolution zittern. Die Proletarier haben nichts in ihr zu verlieren als ihre Ketten. Sie haben eine Welt zu gewinnen. Proletarier aller Länder vereinigt Euch!”
• Bron: (DE) Karl Marx en Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei, 1848, p. 23; (NL) Manifest van de Communistische Partij
• Aanhaling(en): Bart Tromp, Karl Marx, 1983, p. 76

• „Zij die een vreedzame revolutie onmogelijk maken, maken een gewelddadige revolutie onvermijdelijk.”

• Origineel in het Engels:
  “Those who make peaceful revolution impossible will make violent revolution inevitable.”
• Bron: John F. Kennedy, Address on the first Anniversary of the Alliance for Progress, 13 maart 1962.
• Aanhaling(en): Betrokkenheid als levensdoel, Alexandrina.nl, 29 mei 2014.

• „De oorzaken van een revolutie worden meestal gezocht in objectieve omstandigheden – algemene armoede, onderdrukking, schandalige misstanden. Maar deze visie, hoewel correct, is eenzijdig. [...] Wat nodig is, is het bewustzijn van armoede en het bewustzijn van onderdrukking, en de overtuiging dat armoede en onderdrukking niet de natuurlijke orde van deze wereld zijn.”

• Origineel in het Pools:
  “Zwykle przyczyn rewolucji szuka się w warunkach obiektywnych – powszechnej biedzie, w ucisku, w gorszących nadużyciach. Ale spojrzenie to, chodź trafne, jest jednostronne. [...] Potrzebna jest świadomość biedy i świadomośc ucisku, przekonanie, że bieda i ucisk nie są naturalnym porządkiem świata.”
• Bron: Ryszard Kapuściński, Szachinszach, 1982
• Aanhaling(en): Arash Azizi schrijft confronterend vervolg op Ryszard Kapuscinski’s boek over de Iraanse Revolutie van 1979, De Standaard, 30 maart 2024
• Aangehaald in de vertaling van Pszisko Jacobs (De Sjah aller Sjahs, 1986)