Michail Bakoenin

Michael Bakoenin (1814 - 1876) was een Russisch schrijver en grondlegger van het anarchisme.

• „Niets is gevaarlijker voor de persoonlijke moraal van een mens dan de gewoonte te commanderen.”

Michail Bakoenin door Gaspard-Félix Tournachon.

Wikipedia

• Origineel in het Frans:
  “Rien n'est aussi dangereux pour la morale privée de l'homme que l'habitude du commandement.”
• Bron: Michail Bakoenin, Fédéralisme, socialisme et antithéologisme, 1867 (Œuvres, vol. I, 1895, p. 176)
• Aanhaling(en): Socialisme en Communisme, Harrowakker, ongedateerd.

Over religie

• „Door hartstochtelijke liefde voor de menselijke vrijheid bezield, die ik als de volstrekte voorwaarde beschouw van al wat wij in het menselijke bewonderen en hoogachten, keer ik het gezegde van Voltaire om en zeg ik: als God bestond, moest men hem afschaffen.”

• Origineel in het Frans:
  “Amoureux et jaloux de la liberté humaine, et la considérant comme la condition absolue de tout ce que nous adorons et respectons dans l'humanité, je retourne la phrase de Voltaire, et je dis : Si Dieu existait réellement, il faudrait le faire disparaître.”
• Bron: (FR) Michail Bakoenin, Dieu et l'État, 1871
  (NL) Michail Bakoenin, God en de Staat, 1974
• Aanhaling(en): Anton Constandse, Anarchisme van de daad; Hoofdstuk 1; 1969.
  Boudwijn Chorus, Rome en het celibaat; tijdschrift de AS; nummer 14; 1975.

• „Het is duidelijk dat wij zolang wij een meester in de hemel hebben, op aarde slaven zullen zijn.”

• Origineel in het Frans:
  “Il est évident que tant que nous aurons un maître au ciel, nous serons esclaves sur la terre.”
• Bron: Michail Bakoenin, Dieu et l'État; 1871.
  (NL) Michail Bakoenin, Over anarchisme, staat en dictatuur; Hoofdstuk 2.
• Aanhaling(en): Wim van Dooren, Bakoenin en de Godsdienst; tijdschrift de AS; nummer 21/22; 1976.
  Harry Westerink, Meesters daar, slaven hier; De Nar 163, december 2000.
• Opmerking: Er bestaan verschillende versies van het boek Dieu et l'État en het gedeelte met dit citaat is niet bij alle edities aanwezig.

Politieke en filosofische denkbeelden

• „De mens is niet alleen het meest individuele wezen op de aarde — hij is ook het meest sociale.”

• Origineel in het Frans:
  “Nous avons dit que l’homme n’est pas seulement l’être le plus individuel de la terre, — il en est encore le plus social.”
• Bron: Michail Bakoenin, Fédéralisme, socialisme et antithéologismse 1868.
  (NL) Michail Bakoenin, Over anarchisme, staat en dictatuur; Hoofdstuk 2.
• Aanhaling(en): Geert van den Bossche, De spiegel van de macht: politiek-theoretische visies op de staat; Hoofdstuk 11; 2002.

• „Vrijheid zonder socialisme betekent privilege en onrechtvaardigheid; en socialisme zonder vrijheid betekent slavernij en onderdrukking.”

• Origineel in het Frans:
  “Que la liberté sans le socialisme, c’est le privilège, l’injustice ; et que le socialisme sans liberté, c’est l’esclavage et la brutalité;”
• Bron: Michail Bakoenin, Fédéralisme, socialisme et antithéologismse, 1868.
• Aanhaling(en): Thom Holterman, Anarchie En Rechtsorde. Twee Dragende Elementen Van Een Staatloze Samenleving; 24-08-2014.

• „Ik ontvang en ik geef, zo is het menselijk leven. [...] Iedereen is leider en wordt op zijn beurt geleid. [...] Er is dus geen vast en bestendig gezag, maar een onafgebroken wisseling van wederzijds, tijdelijk en bovenal vrijwillig gezag en ondergeschiktheid.”

• Origineel in het Frans:
  “Je reçois et je donne, telle est la vie humaine. Chacun est autorité dirigeante et chacun est dirigé à son tour. Donc il n'y a point d'autorité fixe et constante mais un échange continu d'autorité et de subordination mutuelles, passagères et surtout volontaires.”
• Bron: Michail Bakoenin, Dieu et l'État 1871.
  (NL) Michail Bakoenin, God en de Staat.
• Aanhaling(en): Thom Holterman, Recht en politieke organisatie: een onderzoek naar convergentie in opvattingen omtrent recht en politieke organisatie bij sommige anarchisten en sommige rechtsgeleerden, Tjeenk Willink, 1986, p. 166.

Over armoede

• „Een mens die van uitputting sterft, die door de ellende verpletterd wordt, die dagelijks van honger en kou omkomt, en die al degenen van wie hij houdt ziet lijden maar hun niet te hulp kan komen, is geen vrij mens, maar een slaaf. Een mens die veroordeeld is zijn hele leven bij gebrek aan menselijke opvoeding een onbeschaafd wezen te blijven, een ongeletterd man, een onwetende, is noodzakelijk een slaaf; en wanneer hij politieke rechten uitoefent kunt u er zeker van zijn dat hij deze op een of andere wijze steeds tegen zichzelf zal gebruiken ten bate van zijn uitbuiters, zijn meesters.”

• Origineel in het Frans:
  “Un homme qui meurt d’inanition, qui se trouve écrasé par la misère, qui se meurt chaque jour de froid et de faim, et qui, voyant souffrir tous ceux qu’il aime, ne peut venir á leur aide, n’est pas un homme libre, c’est un esclave. Un homme condamné á rester toute la vie un être brutal, faute d’éducation humaine, un homme privé d’instruction, un ignorant, est nécessairement un esclave; et s’il exerce des droits politiques, vous pouvez être sûrs que, d’une manière ou d’une autre, il les exercera toujours contre lui-même, au profit de ses exploiteurs, de ses maîtres.”
• Bron: Michail Bakoenin, Oeuvres LCI/78; Deuxiéme Conférence.
  (NL) Michail Bakoenin, Over anarchisme, staat en dictatuur; Hoofdstuk 2.
• Aanhaling(en): Armoede is slavernij; 2012.

• „De negatieve voorwaarde voor de vrijheid is deze: Geen enkel mens is aan een ander gehoorzaamheid verschuldigd; hij is eerst vrij op voorwaarde dat al zijn daden niet worden bepaald door de wil van anderen maar door zijn eigen wil en overtuiging. Maar een mens die door de honger genoodzaakt wordt zijn arbeid en daarmee zijn persoon tegen de laagst mogelijke prijs te verkopen aan de kapitalist die hem gelieft uit te buiten; een mens die door zijn eigen onbeschaafdheid en onwetendheid is overgeleverd aan de genade van hen, die de kunst van de uitbuiting verstaan, zal noodzakelijkerwijs steeds een slaaf zijn.”

• Origineel in het Frans:
  “La condition négative de la liberté est celle-ci: aucun home ne doit obéissance á un autre; il n’este libre qu’á la condition que tous ses actes soient déterminés, non par la volonté d’autres homes, mais par sa volonté et par ses convictions propres. Mais un homme que la faim oblige á vendre son travail, et avec son travail, sa personne , au plus bas prix possible au capitaliste qui daigne l’exploiter; un home que sa propre brutalité et son ignorance livrent á la merci de ses savants exploiteurs, sera nécessairement et toujours esclave.”
• Bron: Michail Bakoenin, Oeuvres LCI/78; Deuxiéme Conférence.
  (NL) Michail Bakoenin, Over anarchisme, staat en dictatuur; Hoofdstuk 2.
• Aanhaling(en): Armoede is slavernij; 2012.