Karl Marx

Karl Marx (1818 - 1883) was een Duits filosoof en een van de grondleggers van het socialisme..

• „Het fundament van de godsdienstkritiek is: de mens maakt de religie, de religie maakt niet de mens. [...] De religie is de kreet van het in het nauw gedreven schepsel, het gemoed van een harteloze wereld, zoals zij de geest van de geestloze toestanden is. Zij is de opium van het volk.
  → Lenins variant: “Religie is opium voor het volk.”

Karl Marx

Wikipedia

• Origineel in het Duits:
  “Das Fundament der irreligiösen Kritik ist: Der Mensch macht die Religion, die Religion macht nicht den Menschen. [...] Die Religion ist der Seufzer der bedrängten Kreatur, das Gemüth einer herzlosen Welt, wie sie der Geist geistloser Zustände ist. Sie ist das Opium des Volks.”
• Bron: Karl Marx, Zur Kritik der Hegel'schen Rechts-Philosophie in: Deutsch-Französische Jahrbücher, 1844, p. 71
• Aanhaling(en): Etienne Vermeersch, Provencaalse gesprekken, ed. Willy Weyns, 2020
• Ook aangehaald in de variant van Vladimir Lenin, die in een krantenartikel (Novaya Zhizn, 3 december 1905) de "van" in "voor" veranderde: Religija jest' opium naroda (Религия есть опиум народа). Zie Opium van het volk.

• „Een spook waart door Europa – het spook van het communisme.”

• Origineel in het Duits:
  “Ein Gespenst geht um in Europa – das Gespenst des Kommunismus.”
• Bron: (DE) Karl Marx en Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei, 1848, p. 1; (NL) Manifest van de Communistische Partij
• Aanhaling(en): Pascal Verbeken, Brutopia. De dromen van Brussel, 2019

• „In die zin kunnen de communisten hun theorie in één enkele uitdrukking samenvatten: opheffing van de private eigendom.”

• Origineel in het Duits:
  “In diesem Sinn können die Kommunisten ihre Theorie in dem einen Ausdruck: Aufhebung des Privat-Eigenthums zusammenfassen.”
• Bron: (DE) Karl Marx en Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei, 1848, p. 11; (NL) Manifest van de Communistische Partij
• Aanhaling(en): Yuri Slezkine, Het Huis van de Regering. Een familiesaga uit het Sovjet-tijdperk, vol. I, 2017

• „De communisten versmaden het, hun opvattingen en oogmerken te verhelen. Zij verklaren openlijk dat hun doel slechts kan worden bereikt door de gewelddadige omverwerping van iedere tot dusverre bestaande maatschappelijke orde. Dat de heersende klassen sidderen voor een communistische revolutie! De proletariërs hebben daarbij niets te verliezen dan hun ketenen. Zij hebben een wereld te winnen. Proletariërs aller landen, verenigt U!”

• Origineel in het Duits:
  “Die Kommunisten verschmähen es, ihre Ansichten und Absichten zu verheimlichen. Sie erklären es offen, daß ihre Zwecke nur erreicht werden können durch den gewaltsamen Umsturz aller bisherigen Gesellschaftsordnung. Mögen die herrschenden Klassen vor einer Kommunistischen Revolution zittern. Die Proletarier haben nichts in ihr zu verlieren als ihre Ketten. Sie haben eine Welt zu gewinnen. Proletarier aller Länder vereinigt Euch!”
• Bron: (DE) Karl Marx en Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei, 1848, p. 23; (NL) Manifest van de Communistische Partij
• Aanhaling(en): Bart Tromp, Karl Marx, 1983, p. 76

• „Hegel merkt ergens op, dat alle grote wereldhistorische feiten en personen als het ware tweemaal optreden. Hij vergat er aan toe te voegen: de ene keer als tragedie, de andere keer als klucht.”

• Origineel in het Duits:
  “Hegel bemerkt irgendwo, daß alle großen weltgeschichtlichen Tatsachen und Personen sich sozusagen zweimal ereignen. Er hat vergessen hinzuzufügen: das eine Mal als Tragödie, das andere Mal als Farce.”
• Bron: Karl Marx, Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte, 1852, p. 1
• Aanhaling(en): Arthur Stam, "Historische herhalingsdrang in de politiek - Frasen, fratsen en ‘fascisten’" in: Maatstaf, 1978, p. 77
• De uitspraak van Hegel waarnaar Marx verwijst, is opgenomen in Vorlesungen über die Philosophie der Geschichte (1837).

• „De mensen maken hun eigen geschiedenis, maar zij maken die niet uit vrije wil, niet onder zelfgekozen, maar onder rechtstreeks aangetroffen, gegeven en overgeleverde omstandigheden. De traditie van alle dode geslachten drukt als een zware last op de hersenen van de levenden.”

• Origineel in het Duits:
  “Die Menschen machen ihre eigene Geschichte, aber sie machen sie nicht aus freien Stücken, nicht unter selbstgewählten, sondern unter unmittelbar vorgefundenen, gegebenen und überlieferten Umständen. Die Tradition aller toten Geschlechter lastet wie ein Alp auf dem Gehirne der Lebenden.”
• Bron: Karl Marx, Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte, 1852, p. 1
• Aanhaling(en): Koen Lemmens, De dwaling van de beeldenstormer. Waarom we bewust moeten omgaan met de traditie, 2021
• Deze uitspraak belichaamt het historisch materialisme van Marx.

• „Het is noodzakelijk en mogelijk dat het ene volk van het andere leert. Ook wanneer een maatschappij de natuurwet van haar ontwikkeling op het spoor is gekomen — en het uiteindelijke doel van dit werk is de onthulling van de economische ontwikkelingswet van de moderne maatschappij — kan zij de natuurlijke ontwikkelingsfase noch overslaan noch bij verordening afschaffen. Zij kan echter wel de geboorteweeën korter maken en verzachten.”

• Origineel in het Duits:
  “Eine Nation soll und kann von der anderen lernen. Auch wenn eine Gesellschaft dem Naturgesetz ihrer Bewegung auf die Spur gekommen ist, — und es ist der letzte Endzweck dieses Werks das ökonomische Bewegungsgesetz der modernen Gesellschaft zu enthüllen — kann sie naturgemässe Entwicklungsphasen weder überspringen, noch wegdekretiren. Aber sie kann die Geburtswehen abkürzen und mildern.”
• Bron: (DE) Karl Marx, Das Kapital, 1867, p. XI; (NL) Karl Marx, Het Kapitaal, vol. I, vert. Isaac Lipschits, 1967
• Aanhaling(en): Karl Kautsky, De dictatuur van het proletariaat, 1919, hoofdstuk 8
• Volgens de deterministische zienswijze van Marx was de revolutie onvermijdelijk als een natuurfenomeen: men kon haar niet afwenden door sociale hervormingen, noch uitlokken wanneer de maatschappelijke condities niet rijp waren.

Over Marx

• „Godsdienst is geen opium voor het volk dat het volk verdooft, zoals Marx beweerde, het is eerder een agressief makende drug die de grendels van het persoonlijk geweten opzij schuift waardoor mensen tot alles in staat zijn.”

• Bron: Dirk Verhofstadt, Omdat God bestaat is alles toegestaan, recensie van het boek Atheologie van Michel Onfray, De Morgen, 18 januari 2006.
• Aanhaling(en): De mens bevrijden van Gods woord?, dewereldmorgen.be, 22 januari 2014.