Niccolò Machiavelli: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Vandalisme |
|||
Regel 7:
}}
== De vorst ==
{{Vertaald citaat
| tekst =[...] perchè sempre una mutazione lascia lo addentellato per la edificazione dell’altra.
| taal = Italiaans
| vertaling = [...] want de ene verandering legt altijd de grondslag voor de verandering die erop volgt.
| bron = {{aut|[[Niccolò Machiavelli]]}}, [http://it.wikisource.org/wiki/Il_Principe/Capitolo_II ''Il Principe''], H. 2 (eind).
| opmerking =
}}
== Discorsi ==
*Een staat kan op om twee redenen worden aangevallen: ten eerste omdat men hem wil onderwerpen, en ten tweede omdat men bang is door hem onderworpen te worden.
*Aangezien alles op aarde in beweging is en stilstand niet bestaat, zal er altijd vooruitgang of verval zijn, en zullen keuzes die je verstandelijk afwijst je vaak worden opgedrongen.
*Omdat het dus mijns inziens niet mogelijk is dat evenwicht te bewaren of de exacte middenweg te bewandelen, moet men bij de inrichting van een staat ook diens eer voor ogen houden, en een staatsvorm kiezen die, wanneer expansie geboden mocht zijn, ook consolidatie van het veroverde mogelijk maakt.
*Voor degenen die tot taak hebben de vrijheid in een staat te beschermen is geen enkele bevoegdheid effectiever en onontbeerlijker dan die om burgers die in enig opzicht die vrijheid ondermijnen aan te klagen bij het volk of welke magistratuur of instantie dan ook.
*Niets is er dat een staat zo stabiel en evenwichtig maakt als het kiezen van een structuur waarin het mogelijk is dat een omslag van de publiek opinie zich binnen een wettelijk kader kan manifesteren.
*Want bij ontstentenis van zulke wettige middelen neemt men zijn toevlucht tot onwettige middelen die ongetwijfeld veel funestere gevolgen hebben. Want als een burger in een staat met wettelijke middelen wordt aangepakt, ook al gebeurt dit ten onrechte, dan ondervindt die staat daar niet of nauwelijks de gevolgen van.
*Men kan dus de volgende conclusie trekken: zodra men een deel van de bevolking van een stad een beroep ziet doen op een vreemde mogendheid, kan men ervan uitgaan dat het systeem daar te wensen overlaat, omdat binnen die muren kennelijk geen gelegenheid bestaat om op legale wijze uiting te geven aan protestgevoelens die bij mensen opkomen.
*Wie de geschiedenis van de stad bestudeert, ziet dat in elk tijdsgewricht talloze personen in verantwoordelijke functies het slachtoffer zijn geworden van laster. Daardoor ontstond overal rancune, die weer tot conflicten leidde, en de conflicten weer tot factievorming, en die factievorming tot een catastrofe.
*Lasteraars dient men te maken tot aanklagers; blijkt de aanklacht gefundeerd te zijn, dan dient de bewuste persoon beloond, of althans niet bestraft te worden; blijkt ze daarentegen ongefundeerd, dan dient hij bestraft te worden.
*De volgende regel kan men beschouwen als algemeen geldig: Zelden of nooit lukt het om een nieuwe republiek of rijk een goed bestel te geven, of in een reeds bestaande staat het bestel radicaal te hervormen, als dat niet door één persoon gebeurt. Sterker nog: het is beslist noodzakelijk dat zo'n bestel, van welk type ook, door één persoon wordt opgezet en uitgewerkt.
*Als de stichter van een staat wijs genoeg is om niet aan zijn eigen belang maar aan dat van de gemeenschap te denken, en niet aan zijn eigen opvolging maar aan het gemeenschappelijke vaderland, dan moet hij streven naar absolute macht; en geen zinnig [[mens]] zal zo iemand onrechtmatig handelen verwijten als hij daarmee een rijk beoogt te stichten, of een republiek te grondvesten.
*Een belastende daad dient haar excuus te vinden in haar resultaat; als dat resultaat goed is, dan zal ook het excuus altijd goed zijn.
*Geweld dient veroordeeld te worden als het af wil breken, niet als het beoogt op te bouwen.
== Discorsi (2) ==
Regel 34 ⟶ 71:
*Als men de structuren in één keer wil veranderen omdat iedereen ziet dat ze niet functioneren, dan zijn de gebreken gemakkelijk te herkennen maar moeilijk te corrigeren, want normale wettelijke maatregelen zijn daarvoor ongeschikt omdat die niet het gewenste resultaat opleveren. In zo'n geval is het nodig buiten de wet te treden en wapengeweld te gebruiken. Om te beginnen dient men dan de macht in zo'n staat te grijpen om vrijheid van handelen te hebben.
== Discorsi (3) ==
| |||