Nederlandstalige gezegden

Een gezegde is net als een spreekwoord een vaste uitdrukking. In tegenstelling tot een spreekwoord is een gezegde een deel van een zin, en wordt deze in een lopende en veranderbare zin verwerkt:

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

A

• Aan Bacchus offeren
  • Betekenis: Te veel alcoholhoudende drank nuttigen

• Aan de dijk zetten
  • Betekenis: ontslaan

• Aan de grond zitten
  • Betekenis: Bijna niets meer hebben

• Aan de haal gaan
  • Betekenis: ergens mee vandoor gaan

• Aan de leiband lopen
  • Betekenis: niet zelfstandig een beslissing kunnen nemen, maar het laten afhangen van een ander

• Aan de strijkstok blijven hangen
  • Betekenis: geld dat aan een constructief doel wordt besteed verdwijnt voor een groot deel bij mensen die oneerlijke onkosten maken

• Aan de touwtjes trekken
  • Betekenis: de baas zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben

• Aan de voeten van Gamaliël zitten
  • Betekenis: aandachtig luisteren naar de les die een wijs persoon meegeeft

• Aan een zijden draadje hangen
  • Betekenis: het in groot gevaar zijn van het voortbestaan (bv het leven)

• Aan het kortste eind trekken
  • Betekenis: verliezen

• Aan het roer zitten
  • Betekenis: de leiding hebben

• Aan het verkeerde kantoor zijn
  • Betekenis: Iemand die je niet kan helpen

• Aan/Op het vinketouw zitten
  • Betekenis: in spanning iets afwachten en graag door willen

• Aan hetzelfde euvel mank gaan
  • Betekenis: dezelfde fouten maken als iemand anders

• Aan iets een mouw weten te passen
  • Betekenis: een oplossing ergens voor weten

• Aan lager wal geraken/zijn
  • Betekenis: in mindere welvaart komen: minder wel varen: daar waar economische/wind en wal omstandigheden ongunstig zijn
  • Betekenis: veel geld verloren zijn

• Aan zijn trekken komen
  • Betekenis: krijgen wat diegene graag wilt en fijn/leuk vindt

• Abraham gezien hebben
  • Betekenis: ouder dan 50 jaar zijn

• Achter de coulissen kijken
  • Betekenis: kijken hoe een organisatie van binnen werkt

• Achter de schermen blijven
  • Betekenis: geen bekendheid ergens mee willen krijgen terwijl diegene het wel bedacht heeft

• Achter de schermen kijken
  • Betekenis: zien hoe alles in z'n werk gaat

• Achter het net vissen
  • Betekenis: iemand is je voor geweest
  • Betekenis: te laat komen zodat er niets meer te halen valt

• Alle beetjes helpen
  • Betekenis: ook kleine dingen dragen bij aan het grote geheel

• Alle gekheid op een stokje
  • Betekenis: nu even serieus

• Alle hens aan dek
  • Betekenis: Iedereen moet meewerken

• Alle registers opentrekken
  • Betekenis: z'n uiterste best doen

• Alles op alles zetten
  • Betekenis: risico's nemen om iets voor elkaar te krijgen

• Alles op één kaart zetten
  • Betekenis: Risico vergroten door één ding uit te kiezen in plaats van meerdere

• Alles op haren en snaren zetten
  • Betekenis: de uiterste best voor iets doen

• Alles op het spel zetten
  • Betekenis: alles inzetten en mogelijk alles verliezen

• Alle waar naar hun geld zijn
  • Betekenis: als een product duurder is, is het meestal van betere kwaliteit

• Alle zeilen bijzetten
  • Betekenis: de uiterste best doen om iets toch te bereiken

• Als bij toverslag
  • Betekenis: Zeer snel, plotseling

• Als een blad van een boom veranderen/omkeren
  • Betekenis: geheel anders zijn, geheel anders gaan gedragen

• Als een furie tekeergaan
  • Betekenis: In razende woede tekeergaan

• Als een kip zonder kop
  • Betekenis: zonder beraad, onbesuisd

• Als een lopend vuurtje
  • Betekenis: (een nieuwtje dat) gauw door de hele gemeenschap doorverteld

• Als een nachtkaars uitgaan
  • Betekenis: In een gestaag tempo minder worden en eindigen

• Als een olifant in de porseleinkast
  • Betekenis: buitengewoon onvoorzichtig of tactloos

• Als een paal boven water staan
  • Betekenis: Iets is helemaal zeker

• Als een pijl uit de boog (zijn)
  • Betekenis: Snel vertrekken

• Als een slak op een teerton
  • Betekenis: Erg traag zijn

• Als een tang op een varken slaan
  • Betekenis: iets heeft totaal niets met een besproken onderwerp te maken

• Als een vis op het droge (zijn/voelen)
  • Betekenis: ergens zich helemaal niet thuis voelen

• Als een vlag op een modderschuit staan
  • Betekenis: ergens helemaal niet bij passen

• Als haringen in een ton zitten
  • Betekenis: zich erg dicht op elkaar bevinden

• Alle hoop de bodem in (laten) slaan
  • Betekenis: door iets geen enkele hoop meer (laten) hebben

• Als los zand aan elkaar hangen
  • Betekenis: zaken die niets met elkaar te maken hebben die samengebracht worden

• Als paddenstoelen uit de grond schieten
  • Betekenis: Snel en in grote massa tevoorschijn komen

• Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen
  • Betekenis: Iets wat nooit zal gebeuren

• Als proefkonijn dienen
  • Betekenis: Dienen voor een of ander experiment

• Als puntje bij paaltje komt
  • Betekenis: Als het er op aankomt

• Als sneeuw voor de zon verdwijnen
  • Betekenis: ergens niets van over blijven

• Al vaak met dat bijltje gehakt hebben
  • Betekenis: het werk al vaker gedaan hebben en weten hoe het moet

• Anderhalve man en een paardekop
  • Betekenis: bijna niemand

• Appels met peren vergelijken
  • Betekenis: twee totaal verschillende dingen vergelijken alsof ze eender zijn, waardoor de vergelijking onzinnig is

B

• Bakzeil halen
  • Betekenis: moeten toegeven

• Bang voor zijn hachje zijn
  • Betekenis: weinig durven en bang zijn om gevaar te lopen

• Bang zijn zich aan koud water te branden
  • Betekenis: erg voorzichtig zijn

• Barbertje moet hangen
  • Betekenis: ongeacht of iemand schuldig is moet die gestraft worden

• Bekeken zijn
  • Betekenis: op orde zijn, niets meer aan hoeven doen

• Bekend staan als de bonte hond
  • Betekenis: onder geen goede naam bekend staan

• Bepakt en bezakt zijn
  • Betekenis: met veel bagage of zo veel als iemand maar kan meenemen

• Bergen kunnen verzetten
  • Betekenis: veel (in hoeveelheid) werk kunnen doen

• Berouw komt na de zonde
  • Betekenis: als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw

• Berouw komt steeds te laat
  • Betekenis: als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw

• Beslagen ten ijs komen
  • Betekenis: goed voorbereid zijn en zeker zijn

• Beter er mee verlegen dan er om verlegen zijn
  • Betekenis: beter te veel van iets hebben dan te weinig van iets hebben

• Bij de duivel te biecht gaan
  • Betekenis: iets aan iemand vertellen die niet te vertrouwen is

• Bij de neus nemen
  • Betekenis: iemand beetnemen

• Bij de pakken neerzitten
  • Betekenis: Het niet meer zien zitten
  • Gebaseerd op Genesis 49:14

• Bij de pinken zijn
  • Betekenis: Snel dingen begrijpen
  • Betekenis: Handig en flink zijn
  • Betekenis: Vroeg opstaan

• Bij de vleet (iets hebben)
  • Betekenis: erg veel (van iets hebben)

• Bij iemand in het krijt staan
  • Betekenis: Een schuld bij iemand hebben

• Bij kris en kras zweren
  • Betekenis: Zweren dat je het niet gedaan hebt

• Bij moeders pappot blijven
  • Betekenis: Niet zelfstandig en afhankelijk van de ouders blijven

• Bij nacht en ontij (werken/zijn)
  • Betekenis: wanneer anderen slapen

• Bij schering en inslag gebeuren
  • Betekenis: erg vaak gebeuren

• Binnen zijn
  • Betekenis: zoveel verdiend hebben dat iemand niet meer hoeft te werken

• Boekdelen spreken
  • Betekenis: iets zeer duidelijk kunnen zien, bv in iemand gezicht

• Boter aan de galg smeren
  • Betekenis: tevergeefse moeite doen, iets zal niet helpen

• Boter bij de vis
  • Betekenis: betaling bij levering

• Boter op je hoofd hebben
  • Betekenis: zelf ook schuldig zijn

• Botje bij botje leggen
  • Betekenis: samen ieder een deel betalen

• Boter bij de vis zijn
  • Betekenis: direct moeten betalen

• Botertje aan de boom zijn of Het is botertje tot de boom
  • Betekenis: alles gaat goed zonder problemen

• Bot vangen
  • Betekenis: geen succes hebben

• Boven de pet gaan
  • Betekenis: Er niets van begrijpen

• Boven Jan zijn
  • Betekenis: Uit de problemen zijn

• Boven water zijn
  • Betekenis: alles is bekend geworden of is teruggevonden

• Boven zijn theewater zijn
  • Betekenis: dronken zijn

• Branden als een fakkel
  • Betekenis: zeer fel branden

• Branden als een lier
  • Betekenis: een heel erg hevige brand

• Buiten de waard rekenen
  • Betekenis: niet gerekend hebben op hoe anderen er werkelijk over denken

• Buiten schot blijven
  • Betekenis: zorgen voor het zelf geen gevaar lopen

• Buiten spel blijven
  • Betekenis: (willen) proberen niet betrokken te zijn

• Buiten westen zijn
  • Betekenis: bewusteloos zijn

• Buiten zijn boekje gaan
  • Betekenis: dingen doen die die eigenlijk aan z'n baas moet overlaten of die die niet mag

België

• „Als een Ollander je niet bedrogen heeft, dan is hij het vergeten.”

• Bron: Monika van Paemel, Marguerite (1976) heruitgegeven in de bundel Het gezin van Puynbroeckx, Singel Uitgeverijen, 2013, ISBN 9789021445441, p. 139.
• Aanhaling(en): Peter de Graaf, ‘Als een Ollander je niet bedrogen heeft, dan is hij het vergeten’, De Volkskrant, 12 mei 2015.
• In het Volkskrant-artikel wordt dit een "bekend Vlaams gezegde" genoemd.

C

• „Captie maken”

• Bron: Adam Strokel, Het boek der meest gebruikelijke basterdwoorden: Met korte opgave van hun herkomst en beteekenis, Koster, 1899, p. 30.
• Aanhaling(en): Izaäk Hendrik Gosses, Stadsbezit in grond en water gedurende de middeleeuwen, Van Doesburgh, 1903, p. 187.
• Betekenis: bezwaren/aanmerkingen maken.

D

• Daar kan je gif/vergif op innemen
  • Betekenis: je kunt er zeker van zijn dat iets zo is of gaat gebeuren

• Dat is de hamvraag
  • Betekenis: de vraag waar het om gaat

• Dat is een rijkeluiswens
  • Betekenis: iets waar heel erg naar wordt verlangd

• Dat is een waarheid als een koe
  • Betekenis: Dat is overduidelijk waar

• Dat is koren op zijn molen.
  • Betekenis: iets komt uitstekend van pas op het goede moment.

• Dat is opgelegd pandoer.
  • Betekenis: een duidelijke van te voren afgesproken zaak.

• Dat mag Joost weten
  • Betekenis: het is volkomen onduidelijk, niemand weet het

• Dat muisje zal een staartje hebben
  • Betekenis: het is nog geen uitgemaakte zaak, of een klein ongelukje zal nog meer/grote gevolgen gaan hebben

• Dat raakt kant nog wal.
  • Betekenis: Iets is volstrekt onbruikbaar.

• Dat raakt mijn koude kleren niet.
  • Betekenis: Ergens niets mee te maken hebben en zich niet voor interesseren.

• Dat slaat als een tang op een varken
  • Betekenis: Dat slaat nergens op

• Dat slaat als een knots op een kangoeroe
  • Betekenis: Dat choqueert je

• Dat snijdt geen hout
  • Betekenis: daar klopt niks van

• Dat staat als een paal boven water
  • Betekenis: dat is zeker

• Dat zijn aambeien met slagroom.
  • Betekenis: dat zijn dingen die niets met elkaar van doen hebben.

• De aap binnen hebben
  • Betekenis: het geld ontvangen hebben

• De aap komt uit de mouw
  • Betekenis: de waarheid wordt duidelijk

• De aard van het beestje zijn
  • Betekenis: een eigenschap van iets/iemand zijn

• De aftocht blazen
  • Betekenis: verliezen en weggaan

• De bakens verzetten
  • Betekenis: de plannen veranderen wegens andere omstandigheden

• De Benjamin zijn
  • Betekenis: het lievelingetje zijn

• De bezem in de mast voeren
  • Betekenis: de baas zijn en leiding hebben

• De bloemetjes buiten zetten.
  • Betekenis: uitbundig vieren.

• De boel in het honderd sturen
  • Betekenis: in de war maken/verstoren

• De boer op gaan
  • Betekenis: de (niet-fysieke) markt opgaan om iets te verkopen

• De bokkepruik op hebben
  • Betekenis: een humeur hebben, bv ochtendhumeur

• De bom is gebarsten
  • Betekenis: beslissing is eindelijk genomen

• De bordjes zijn verhangen
  • Betekenis: met een nieuwe baas worden er nieuwe afspraken gemaakt en nieuwe regels vastgesteld

• De boventoon voeren
  • Betekenis: het meeste zeggen

• De breeveertien opgaan
  • Betekenis: verkeerde dingen doen

• De broek aan hebben
  • Betekenis: de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben

• De brui aan iets geven
  • Betekenis: ergens mee ophouden

• De bui afwachten
  • Betekenis: rustig afwachten wat voor onheil er komt

• De dans ontspringen
  • Betekenis: aan een gevaar ontkomen

• De das omdoen
  • Betekenis: iets dat problemen geeft

• De deur dicht doen of Dat doet de deur dicht
  • Betekenis: iets bereikt de grens van wat acceptabel is

• De dienst uitmaken
  • Betekenis: vertellen wat er gebeuren moet

• De draad kwijt zijn
  • Betekenis: niet meer weten hoe het verhaal verder gaat, woorden kwijt zijn

• De draak met iets steken
  • Betekenis: ergens niets van geloven en grapjes over gaan maken

• De druppel die de emmer doet overlopen zijn
  • Betekenis: nu is het genoeg en moet er iets gebeuren
  • Betekenis: het helemaal bederven met iets terwijl het al slecht was

• De eerste steen werpen
  • Betekenis: de eerste zijn met beschuldigingen

• De eerste viool spelen
  • Betekenis: het hoogste woord hebben en de baas spelen

• De eigen boontjes doppen
  • Betekenis: de eigen zaken regelen

• De eindjes aan elkaar knopen
  • Betekenis: met moeite zichzelf in leven kunnen houden en alles kunnen kopen wat nodig is

• De gal loopt over
  • Betekenis: boos worden

• De gebraden haan uithangen
  • Betekenis: op onverantwoordelijke wijze erg veel geld uitgeven aan met name lekker eten en drinken

• De gek met iemand steken
  • Betekenis: spotten met iemand

• De gulden middenweg (houden/bewandelen/verkiezen)
  • Betekenis: een tussenstandpunt of tussenoplossing verkiezen

• De hand aan de ploeg slaan.
  • Betekenis: flink aan het werk gaan

• De hand in eigen boezem steken
  • Betekenis: De schuld bij zichzelf zoeken
  • Gebaseerd op Exodus 4:6

• De hand met iets lichten
  • Betekenis: minder streng zijn dan normaal

• De hand op iets leggen
  • Betekenis: Ergens aan kunnen komen

• De hand over zijn hart strijken
  • Betekenis:

• De handen uit de mouwen steken
  • Betekenis: aan de slag gaan en aanpakken

• De haren ten berge rijzen
  • Betekenis: ergens erg van schrikken
  • Gebaseerd op Job 4:15

• De hielen lichten
  • Betekenis: er vandoor gaan

• De hond in de pot vinden
  • Betekenis: Te laat komen voor het eten, het (avond)eten is op

• De hoofden bij elkaar steken
  • Betekenis: overleggen met elkaar

• De hort op zijn
  • Betekenis: op pad zijn

• De jongste ezel moet het pak dragen
  • Betekenis: de jongste moet de vervelende klusjes opknappen

• De juiste man op de juiste plaats zijn
  • Betekenis: zeer geschikt zijn voor het werk

• De kantjes er vanaf lopen
  • Betekenis: Zijn best niet doen

• De kastanjes voor iemand uit het vuur halen
  • Betekenis: Iemand anders het gevaarlijke werk laten doen

• De kerk in het midden laten
  • Betekenis: Bij een meningsverschil geven beide personen wat toe om het eens te worden

• De kip met gouden eieren slachten
  • Betekenis: Een iets met veel rendement wegdoen

• De klad erin brengen
  • Betekenis: Het slechter gaan

• De klap op de vuurpijl
  • Betekenis: Een verrassing

• De klok achteruit zetten
  • Betekenis: Terug naar oude toestanden gaan

• De kluts kwijt zijn
  • Betekenis: In de war zijn

• De knoop doorhakken
  • Betekenis: Een beslissing nemen

• De knuppel in het hoenderhok gooien
  • Betekenis: Met een opmerking een meningsverschil krijgen

• De koe bij de horens vatten
  • Betekenis: Met de lastige zaak beginnen

• De kogel door de kerk laten gaan
  • Betekenis: De beslissing nemen

• De kont tegen de krib gooien
  • Betekenis: Zich verzetten

• De koninklijke weg bewandelen
  • Betekenis: eerlijk zijn

• De kool en de geit sparen
  • Betekenis: Een oplossing vinden waar beide partijen tevreden mee kunnen zijn

• De kraag kosten
  • Betekenis: Ergens bij om het leven komen

• De kraaienmars blazen
  • Betekenis: Dood gaan

• De kroon op het werk zetten
  • Betekenis: Het werk prachtig voltooien

• De kroon spannen
  • Betekenis: De beste zijn

• De laan uitgaan
  • Betekenis: ontslagen worden

• De laatste der Mohikanen zijn
  • Betekenis: de laatste zijn die nog ergens in gelooft

• De laatste hand aan iets leggen
  • Betekenis: iets afmaken/voltooien

• De lakens uitdelen
  • Betekenis: het voor het zeggen hebben, de baas spelen

• De lier aan de wilgen hangen
  • Betekenis: ergens mee stoppen

• De lijn trekken
  • Betekenis: niet doorwerken maar weinig doen

• De lont in het kruit werpen
  • Betekenis: mensen laten loskomen, opstoken

• De maat vol zijn
  • Betekenis: ergens genoeg van hebben

• De Mammon dienen
  • Betekenis: alleen maar belangstelling hebben voor geld

• De mier aan iets/iemand hebben
  • Betekenis: een erge hekel hebben

• De moed in de schoenen doen zinken
  • Betekenis: wanhopig worden en de moed verliezen

• De muren hebben oren
  • Betekenis: er kan ongewenst worden meegeluisterd door anderen

• De muts zich verkeerd staan
  • Betekenis: een slecht humeur hebben

• De nekslag geven
  • Betekenis: door iets wordt de situatie een te groot probleem waardoor men het niet meer aan kan

• De nek toekeren
  • Betekenis: niets meer met iemand te maken willen hebben

• De nieren proeven
  • Betekenis: onderzoeken of iets echt waar is

• De overhand hebben
  • Betekenis: iets is meer aanwezig dan het ander
  • Of: meer invloed hebben

• De palm wegdraaien
  • Betekenis: De winnaar zijn

• De pee in hebben
  • Betekenis: Erg gehumeurd zijn

• De pijp aan Maarten geven
  • Betekenis: Dood gaan

• De pik op iemand hebben
  • Betekenis: Bij een kans het niet nalaten iemand steeds te pesten

• De pil vergulden
  • Betekenis: Iets vervelends op zo vriendelijk mogelijke manier zeggen

• De plaat poetsen
  • Betekenis: Vluchten

• De plank misslaan
  • Betekenis: Het helemaal mis hebben

• De poppen aan het dansen hebben
  • Betekenis: Problemen hebben door iets

• De prins spreken
  • Betekenis: Dronken zijn

• De puntjes op de i zetten
  • Betekenis: De laatste details toevoegen of heel precies werken
  • In het Engels: The finishing touch

• De rode haan laten kraaien
  • Betekenis: iets in brand steken

• De rollen omkeren
  • Betekenis: wat de een normaal doet doet de ander nu en andersom

• De schapen van de bokken scheiden
• De bokken van de schapen scheiden
  • Betekenis: De goeden apart van de kwaden zetten of een scheiding maken tussen goede en slechte mensen
  • Betekenis: Een scheiding maken tussen mannen en vrouwen
  • Betekenis: Een scheiding maken tussen mensen die iets durven of kunnen ten opzichte van anderen.

• De schepen achter zich verbranden
  • Betekenis: een beslissing nemen en niet meer terug kunnen

• De schop krijgen
  • Betekenis: ontslagen worden

• De sigaar zijn
  • Betekenis: het slachtoffer zijn

• De smoor in hebben
  • Betekenis: een erg slecht humeur hebben of boos zijn

• De sokken erin zetten
  • Betekenis: vluchten

• De spijker op de kop slaan
  • Betekenis: het goede antwoord geven of oplossing vinden op het goede moment

• De spits afbijten
  • Betekenis: als eerste beginnen met iets (moeilijks)

• De splinter in andermans oog wel zien, maar niet de balk in het eigen
  • Betekenis: over kleine fouten van een ander vallen, terwijl de eigen grote fouten niet worden gezien
  • gebaseerd op Matteüs 7:3 en Lucas 6:41
  • Aangehaald: [1]

• De spuigaten uitlopen
  • Betekenis: te erg worden

• De staf over iets/iemand breken
  • Betekenis: iets/iemand afkeuren

• De steen der wijzen zoeken
  • Betekenis: een oplossing zoeken voor iets wat bijna niet op te lossen is

• De stem eens roependen in de woestijn
  • Betekenis: ergens voor waarschuwen maar niet gehoord worden

• De steven wenden
  • Betekenis: op een andere manier de dingen gaan aanpakken

• De stoute schoenen aantrekken
  • Betekenis: het doen van datgene waar iemand tegenop gezien heeft

• De tanden laten zien
  • Betekenis: zich heel erg fel verdedigen

• De tering naar de nering zetten
  • Betekenis: niet meer uitgeven dan dat je hebt

• De teugels in handen houden
  • Betekenis: de leiding houden, de baas blijven

• De teugel(s) vieren
  • Betekenis: het kalmer aandoen
  • Betekenis: meer vrijheid geven als leider zijnde

• De toets doorstaan (kunnen)
  • Betekenis: alle antwoorden op vragen/problemen weten

• De tol aan de natuur betalen
  • Betekenis: dood gaan

• De toon aangeven
  • Betekenis: bepalen welke richting het op gaat

• De verzenen tegen de prikkels slaan
  • Betekenis: zich verzetten tegen iets wat niet tegen te gaan is

• De vinger aan de pols houden
  • Betekenis: in de gaten houden of alles goed gaat

• De vinger op de wond leggen
  • Betekenis: precies aangeven waar het probleem zit

• De vingers jeuken hem
  • Betekenis: het bijna niet kunnen laten er op los te slaan

• De vlag strijken
  • Betekenis: het opgeven

• De vogel is gevlogen
  • Betekenis: de dader is was al weg (of gevlucht)

• De vogel over het net laten vliegen
  • Betekenis: goede kansen niet aangrijpen

• De volle laag krijgen
  • Betekenis: alles over zich heen krijgen

• De vruchten van iets plukken
  • Betekenis: het voordeel van iets hebben

• De vuurproef doorstaan
  • Betekenis: je door moeilijkheden heen slaan en overwinnen

• De weg van alle vlees gaan
  • Betekenis: dood gaan

• De wereld in een doosje hebben
  • Betekenis: tevreden en gelukkig zijn met wat je hebt

• De wijsheid in pacht hebben
  • Betekenis: doen alsof je ergens uitgebreid verstand van hebt

• De wrijfpaal zijn
  • Betekenis: de schuld krijgen (van alles)

• De zon niet in het water kunnen zien schijnen
  • Betekenis: jaloers zijn, iets niet kunnen verdragen

• De zondebok zijn
  • Betekenis: ergens de schuld van krijgen
  • Gebaseerd op Leviticus 16:21 en Hebreeën 10:4

• Dertien in een dozijn
  • Betekenis: dat iets heel gewoon is

• Dieven met dieven vangen
  • Betekenis: mensen die niet eerlijk zijn of gemeen, moet je op dezelfde manier ook behandelen

• Doen alsof je neus bloedt
  • Betekenis: doen alsof je van niets weet

• Door de bomen het bos niet meer zien
  • Betekenis: door een overvloed aan informatie het overzicht verliezen

Door de mand vallen (geschilderd door Pieter Bruegel de Oude)

• Door de mand vallen
  • Betekenis: doorzien worden; het wordt duidelijk dat eerdere uitspraken niet waar zijn

• Door de mazen van het net kruipen
  • Betekenis: op slimme manier proberen ergens onder uit te komen

• Door de neus boren
  • Betekenis: iemand anders iets de mogelijkheid ontnemen

• Door de wol geverfd zijn
  • Betekenis: een deugniet zijn

• Door de zure appel heen bijten
  • Betekenis: beginnen met een lastig/vervelend karwei

• Door dik en dun gaan
  • Betekenis: alles overhebben voor iemand

• Door een hennepen venster moeten kijken
  • Betekenis: opgehangen worden

• Door een ringetje halen (kunnen)
  • Betekenis: er goed verzorgd uit zien

• Doorgestoken kaart zijn
  • Betekenis: van tevoren voorbereid

• Door het oog van de naald kruipen
  • Betekenis: ternauwernood aan gevaar ontsnappen

• Door merg en been gaan
  • Betekenis: hartverscheurend zijn

• Dweilen met de kraan open
  • Betekenis: het probleem is zo erg dat de middelen te kort schieten

E

• Een aardje naar zijn vaartje hebben
  • Betekenis: veel handelen zoals je eigen vader dat zou doen

• Een adder(tje) onder het gras
  • Betekenis: een gemene bedoeling die ergens achter schuilt, een verborgen valstrik/dubbele bodem van iets

• Een andere toon aanslaan
  • Betekenis: op een andere manier gaan praten

• Een appeltje met iemand te schillen hebben
  • Betekenis: nog een rekening met iemand te vereffenen hebben, i.e. op vergelding/wraak uit zijn (of: nog een vervelend onderwerp te bespreken hebben)

• Een appeltje voor de dorst zijn
  • Betekenis: geld bewaard hebben om later in moeilijke tijden toch geld te hebben

• Een Augiasstal reinigen
  • Betekenis: het opruimen van een vreselijk vuile boel

• Een baard in de keel hebben/krijgen
  • Betekenis: een zwaardere (mannen)stem krijgen

• Een baas boven baas zijn
  • Betekenis: er is altijd wel iemand die het beter kan of denkt te kunnen

• Een Babylonische spraakverwarring
  • Betekenis: door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan

• Een balletje (over iets) opgooien
  • Betekenis: een onderwerp voorzichtig noemen, in de hoop dat anderen er dan ook over gaan praten

• Een bedrijvige Martha zijn
  • Betekenis: een zeer ijverige vrouw zijn

• Een bittere pil slikken
  • Betekenis: grote moeite ergens mee hebben

• Een blauwe maandag zijn
  • Betekenis: erg kort

• Een blok aan het been hebben
  • Betekenis: niet vrij zijn en niet kunnen doen en laten wat iemand wil vanwege iets

• Een bodemloos vat zijn
  • Betekenis: altijd te weinig van iets zijn of opraken

• Een boekje over iemand/iets opendoen
  • Betekenis: de slechte dingen van iemand vertellen

• Een blauwe boon
  • Betekenis: een kogel

• Een bok schieten
  • Betekenis: een grote fout begaan of zich lelijk vergissen

• Een boom(pje) opzetten
  • Betekenis: ergens over gaan praten

• Een brave Hendrik zijn
  • Betekenis: erg braaf zijn of zich zo voordoen

• Een brede rug hebben
  • Betekenis: veel kunnen verdragen

• Een bril op de neus krijgen
  • Betekenis: geen vrij uitzicht of vrije ruimte meer hebben

• Een doekje voor het bloeden (zijn)
  • Betekenis: een ontoereikende, slechts symbolische maatregel of
  • Betekenis: een smoesje zijn, niet de waarheid

• Een doorn in het oog zijn
  • Betekenis: ergens aan ergeren
  • Gebaseerd op Numeri 33:55 en Jozua 23:13

• Een doos van Pandora zijn
  • Betekenis: een bron van problemen, ellende, ziekte en misère zijn

• Een draai aan iets geven
  • Betekenis: een hele eigen versie van wat er gebeurd is vertellen

• Een dronkemansgebed doen
  • Betekenis: tellen hoeveel geld er nog is

• Een druppel op de gloeiende plaat zijn
  • Betekenis: zeer onvoldoende zijn om iets op te lossen

• Een dubbeltje op zijn kant zijn.
  • Betekenis: een gevaarlijke situatie zijn en maar net goed gaan

• Een duit in het zakje doen
  • Betekenis: ook wat willen zeggen

• Een flater slaan
  • Betekenis: een nogal domme fout maken

• Een gat in de dag slapen
  • Betekenis: erg lang uitslapen

• Een gat in de lucht springen
  • Betekenis: door het dolle heen gaan en ergens super blij mee zijn

• Een gat in zijn hand hebben
  • Betekenis: geld te gemakkelijk uitgeven

• Een gesloten boek zijn
  • Betekenis: ergens niets van begrijpen
  • Betekenis: ergens weinig/niets van weten

• Een gevoelige snaar raken
  • Betekenis: iets ligt erg gevoelig bij iemand
  • Betekenis: belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp en iemand die dan aandacht heeft ervoor

• Een gezicht als een oorwurm trekken
  • Betekenis: erg ontevreden kijken (omdat bv iets gedaan moet worden)

• Een gladde vogel
  • Betekenis: iemand die zich overal weet uit te redden op slinkse wijze

• Een gouden dak op het huis hebben
  • Betekenis: wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld

• Een grote staat voeren
  • Betekenis: veel geld uitgeven

• Een harde dobber (zijn/worden)
  • Betekenis: niet gemakkelijk (zijn/worden)

• Een harde noot kraken
  • Betekenis: dingen bespreken die moeilijk liggen
  • Betekenis: een moeilijk karwei doen

• Een hard gelag zijn
  • Betekenis: iets is moeilijk te dragen

• Het hart hoog dragen
  • Betekenis: erg trots zijn

• Een hart van steen hebben
  • Betekenis: geen medelijden met anderen hebben

• Een heet hangijzer zijn
  • Betekenis: een moeilijke kwestie, een groot probleem zijn

• Een heilig boontje zijn
  • Betekenis: erg braaf zijn

• Een hele piet zijn
  • Betekenis: een deftige heer zijn
  • Betekenis: iets erg goed kunnen

• Een hoge borst opzetten
  • Betekenis: eigenwijs en hoogmoedig zijn

• Een hoge toon aanslaan
  • Betekenis: doen alsof je het voor het zeggen hebt

• Een Homerisch gelach (zijn)
  • Betekenis: erg hard gelach

• Een hoofd als een boei krijgen
  • Betekenis: een erg rode kleur krijgen in het gezicht, erg blozen

• Een houten/stijve klaas zijn
  • Betekenis: nooit iets leuks willen

• Een ijzer in het vuur hebben
  • Betekenis: een plan hebben dat nog onbekend is voor de buitenwereld

• Een kerel als Kas
  • Betekenis: een stevig gebouwd kerel

• Een kink in de kabel komen
  • Betekenis: iets tussen komen

• Een klap van de molen hebben
• Een klap van de molen beet hebben
  • Betekenis: niet goed bij het verstand zijn

• Een klein hartje hebben
  • Betekenis: weinig durven/gauw bang zijn

• Een koekje van eigen deeg geven/krijgen
  • Betekenis: behandelt worden zoals je anderen behandelt

• Een kolfje naar zijn hand zijn
  • Betekenis: dingen die hij erg graag doet

• Een kronkel in je hersens hebben
  • Betekenis: vreemde gedachtes hebben

• Een kruiwagen hebben
  • Betekenis: geholpen worden

• Een land van melk en honing zijn
  • Betekenis: een land waar het goed en voorspoedig leven is

• Een lange neus maken
  • Betekenis: tong uitsteken, iemand iets inpeperen (Jaloers maken)

• Een lange arm hebben
  • Betekenis: iemand zelfs vanaf een grote afstand nog dwars kunnen zitten

• Een lans breken voor iemand
  • Betekenis: het voor iemand opnemen
  • Betekenis: voor iemand de best doen diegene ergens mee te helpen iets te verkrijgen

• Een lelijke/zware pijp roken
  • Betekenis: door eigen schuld in moeilijkheden komen

• Een leugen om bestwil
  • Betekenis: een leugen om zich uit een lastige situatie te redden

• Een leven als een oordeel
  • Betekenis: een verschrikkelijk lawaai

• Een lichtje opgaan bij iemand
  • Betekenis: iets wordt duidelijk en helder

• Een liedje van verlangen zingen
  • Betekenis: op allerlei manieren een wens uitspreken

• Eén lijn trekken of Dezelfde lijn trekken
  • Betekenis: dezelfde mening hebben

• Een loopje met iemand nemen
  • Betekenis: zich weinig van iemand aantrekken (die de leiding heeft)

• Een lot uit de loterij trekken
  • Betekenis: precies de juiste persoon of ding gevonden hebben wat er nodig was

• Een luchtje aan zitten
  • Betekenis: iets klopt ergens niet aan

• Een man van de klok zijn
  • Betekenis: iemand die steeds precies op tijd is

• Een (modder)figuur slaan
  • Betekenis: een belachelijke of domme indruk maken

• Een naald in de hooiberg zoeken
  • Betekenis: een onmogelijk karwei

• Een nagel aan iemands doodkist zijn
  • Betekenis: zoveel verdriet ergens aan hebben dat sterven wel eens zou kunnen gebeuren

• Een olifantshuid hebben
  • Betekenis: niets aantrekken van kritiek

• Een onbekookt plan (hebben)
  • Betekenis: een plan hebben waar niet goed over is nagedacht

• Een onbeschreven blad zijn
  • Betekenis: nauwelijks bekend zijn

• Een ongelovige Thomas zijn
  • Betekenis: nooit iets geloven

• Een oogje in het zeil houden
  • Betekenis: iets in de gaten houden

• Een open deur intrappen
  • Betekenis: iets doen wat niet nodig is of iets wat al gezegd of gedaan is nog een keer doen

• Een oude rot in het vak (zijn)
  • Betekenis: alles van het vak afweten en alles weten hoe te doen

• Een paardemiddel (voorschrijven)
  • Betekenis: een snelwerkend middel

• Een pak van mijn hart zijn
  • Betekenis: een geruststelling zijn

• Een pluim krijgen of geven
  • Betekenis: een compliment krijgen of geven

• Een potje kunnen breken (bij iemand)
  • Betekenis: iemand wordt niet gauw boos

• Een Pyrrhus-overwinning behalen
  • Betekenis: winnen wat zoveel heeft gekost dat je de volgende ronde niet meer aan kan

• Een rib uit je lijf
  • Betekenis: een groot deel van het vermogen kosten
  • Gebaseerd op Genesis 2:21-22

• Een roepende in de woestijn zijn
  • Betekenis: niemand die naar je wil luisteren (bij raad/waarschuwingen)

• Een Salomonsoordeel vellen
  • Betekenis: met een heel vraagstuk een zeer wijze en goede beslissing nemen

• Een Salomo's oordeel
  • Betekenis: een wijs oordeel

• Een scheve schaats rijden
  • Betekenis: foute verkeerde dingen doen

• Een schip met zure appels zijn/komen
  • Betekenis: iemand begint bijna met huilen
  • Betekenis: het naderen van een zware bui

• Een schop van een ezel kunnen verdragen
  • Betekenis: je moet het aankunnen dat iemand zonder verstand van zaken kritiek geeft

• Een slaapmutsje nemen
  • Betekenis: een borreltje nemen voor het slapen gaan

• Een slag om de arm houden
  • Betekenis: niet direct alles vertellen of voorzichtig zijn om toekomstige problemen voor te zijn

• Een slimme vogel
  • Betekenis: een handig persoon met overal een oplossing voor

• Een slok op een borrel schelen
  • Betekenis: een groot verschil maken

• Een snee(tje) in het oor hebben
  • Betekenis: dronken zijn

• Een spaak/stok in het wiel steken
  • Betekenis: door iemands ingrijpen gaat een plan van de ander niet door

• Een speld/naald in de hooiberg zoeken
  • Betekenis: iets onmogelijks proberen

• Een speld kunnen horen vallen
  • Betekenis: doodstil zijn

• Een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen
  • Betekenis: iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen

• Een steekje aan los zijn
  • Betekenis: iets klopt er niet aan

• Een steekje laten vallen
  • Betekenis: iets vergeten tijdens een traject

• Een stem in het kapittel hebben
  • Betekenis: invloed hebben, iets te zeggen hebben

• Een stille in den lande zijn
  • Betekenis: iemand die erg stil en ingetogen is of iemand die zich bijna nooit ergens mee bemoeit

• Een stofje aan een weegschaal zijn
  • Betekenis: iets erg onbelangrijks zijn

• Een stok achter de deur zijn
  • Betekenis: een dreigement om iets gedaan te krijgen

• Een storm in een glas water zijn
  • Betekenis: eerst leek het heel belangrijk, maar uiteindelijk stelde het niets voor

• Een streep door de rekening halen
  • Betekenis: de schuld van iemand kwijtschelden en het er niet meer over hebben

• Een streep door de rekening zijn
  • Betekenis: alles door de war halen

• Een streepje voor hebben
  • Betekenis: meer mogen dan een ander, minder gauw straf krijgen

• Een stuiver kan raar rollen
  • Betekenis: hoe iets precies afloopt kun je nooit weten

• Een stuk in zijn kraag hebben
  • Betekenis: dronken zijn

• Een Tantaluskwelling zijn
  • Betekenis: iets erg graag willen maar het (net) niet kunnen verkrijgen

• Een toontje lager zingen
  • Betekenis: minder opscheppen, minder grote mond hebben

• Een tukje doen
  • Betekenis: een kort middagslaapje

• Een twistappel vormen
  • Betekenis: een onderwerp van ruzie/conflict/onenigheid zijn

• Een uiltje knappen
  • Betekenis: een dutje doen

• Een Uriasbrief
  • Betekenis: een brief waarin een verschrikkelijk bericht staat

• Een vaantje strijken
  • Betekenis: flauw vallen
  • Betekenis: sterven
  • Betekenis: het opgeven

• Een veeg uit de pan krijgen
  • Betekenis: een standje krijgen

• Een veer (moeten) laten
  • Betekenis: met minder genoegen moeten nemen

• Een vinger in de pap hebben
  • Betekenis: ergens iets in te zeggen hebben, invloed hebben

• Een vlag op een modderschuit
  • Betekenis: iets moois op iets lelijks, bijvoorbeeld in de mode

• Een vreemde eend in de bijt zijn
  • Betekenis: niet echt tot een gezelschap behoren

• Een vreemdeling in Jeruzalem zijn
  • Betekenis: ergens niet bekend zijn met de gang van zaken of zich ergens niet thuis voelen

• Een vrolijke frans zijn
  • Betekenis: zeer opgewekt en blij zijn zonder zorgen

• „Een wassen neus zijn.”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): Ina Eggink, Uitslag Stelling: Akkoord wassen neus, De Telegraaf, 13 februari 2015.

• Een wet van Meden en Perzen zijn
  • Betekenis: een regel waarvan nooit mag worden afgeweken

• Een witte raaf
  • Betekenis: iets wat zelden voorkomt, een zeldzaamheid

• Een wit voetje bij iemand hebben
  • Betekenis: alles bij iemand gedaan kunnen krijgen bij iemand

• „Een wolf in schaapskleren zijn.”

• Bron: gebaseerd op Matteus 7:15
• Aanhaling(en): Ina Eggink, Uitslag Stelling: Akkoord wassen neus, De Telegraaf, 13 februari 2015.

• Een zilveren dak op het huis hebben
  • Betekenis: wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld

• Een zwak voor iets of iemand hebben
  • Betekenis: iets/iemand leuk of aardig vinden

• Eieren voor je geld kiezen
  • Betekenis: met minder genoegen nemen dan men eerder wilde

• Eigen roem/lof stinkt
  • Betekenis: door over jezelf op te scheppen maak je een nare indruk

• Elkaar de bal toewerpen
  • Betekenis: elkaar helpen zodat ze beiden er voordeel uit halen

• Elkaar in de haren zitten
  • Betekenis: erge ruzie hebben

• Elk wat wils zijn
  • Betekenis: voor iedereen is er wat te vinden

• 'em knijpen
  • Betekenis: erg zenuwachtig zijn

• Eraan moeten geloven
  • Betekenis: of iemand wil of niet, het moet toch gebeuren

• Er als de kippen bij zijn
  • Betekenis: er snel bij zijn

• Er de dood in de pot zijn
  • Betekenis: niets te beleven zijn

• Er een puntje aan kunnen zuigen
  • Betekenis: er een voorbeeld aan kunnen nemen

• Ere wie ere toekomt
  • Betekenis: iemand die de eer verdient moet die ook krijgen

• Er geen doekjes om winden
  • Betekenis: ervoor uitkomen zonder eromheen te draaien / direct zijn, de al dan niet onprettige waarheid zeggen

• Er geen gras over laten groeien
  • Betekenis: direct iets doen

• Er geen touw aan vast kunnen knopen
  • Betekenis: door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld

• Ergens aan bekocht zijn
  • Betekenis: een slechte koop doen

• Ergens als kind in huis zijn
  • Betekenis: ergens bekend of goed behandeld worden

• Ergens bekaaid (van) afkomen
  • Betekenis: een te lage prijs ervoor krijgen

• Ergens de buik van vol hebben
  • Betekenis: ergens genoeg van hebben

• Ergens de deur platlopen
  • Betekenis: ergens vaak komen

• Ergens de hand voor in het vuur steken
  • Betekenis: heel erg zeker weten dat iets zo is

• Ergens de mond vol van hebben
  • Betekenis: praten over de zaken die iemand bezighouden

• Ergens de vingers voor durven opsteken
  • Betekenis: ergens zeker van weten dat het een eerlijke zaak is

• Ergens een broertje dood aan hebben
  • Betekenis: ergens een hekel aan hebben

• Ergens een gooi naar doen
  • Betekenis: een kans wagen of iets proberen te raden

• Ergens een halszaak van maken
  • Betekenis: iets heel erg aantrekken en ernstig nemen

• Ergens een handje van hebben
  • Betekenis: als iemand de kans ergens toe ziet die ook nemen en een ander het werk bv laten doen

• Ergens een nachtje over willen slapen
  • Betekenis: eerst nog goed willen nadenken

• Ergens een slaatje uit slaan
  • Betekenis: ergens een voordeeltje uit halen

• Ergens een slag naar slaan
  • Betekenis: raden

• Ergens een stempel op drukken
  • Betekenis: duidelijk je invloed ergens laten gelden

• Ergens een stokje voor steken
  • Betekenis: iets verhinderen

• Ergens een streepje door lopen
  • Betekenis: erg vreemd zijn/gedragen

• Ergens garen bij spinnen
  • Betekenis: er flink aan verdienen

• Ergens geen been in zien
  • Betekenis: ergens geen probleem in zien, bv in te liegen

• Ergens geen benul van hebben
  • Betekenis: iets echt niet snappen

• Ergens geen brood in zien
  • Betekenis: niet denken dat iets kan werken

• Ergens geen gat in zien
  • Betekenis: geen oplossing meer zien

• Ergens geen hoge pet van op hebben
  • Betekenis: geen hoge verwachting hebben van iets

• Ergens geen hoogte van kunnen krijgen
  • Betekenis: iets maar niet kunnen begrijpen

• Ergens geen kaas van gegeten hebben
  • Betekenis: iets niet begrijpen of geen verstand van hebben

• Ergens geen kruid tegen gewassen zijn
  • Betekenis: ongeneeslijk

• Ergens geen peil op kunnen trekken
  • Betekenis: niet op iemand af kunnen gaan

• Ergens geen spaan van geloven
  • Betekenis: niets ervan geloven

• Ergens geen speld tussen kunnen krijgen
  • Betekenis: iets klopt precies
  • Betekenis: geen gelegenheid krijgen in een gesprek ertussen te komen

• Ergens geen tittel of jota van afweten
  • Betekenis: ergens geen verstand van hebben, ergens helemaal geen kennis van hebben

• Ergens haring of kuit van willen hebben
  • Betekenis: ergens precies alles van willen weten hoe het in elkaar steekt

• Ergens heet noch koud van worden
  • Betekenis: zich nergens iets van aantrekken

• Ergens lucht van krijgen
  • Betekenis: ergens van de op de hoogte geraken, iets in de gaten krijgen

• Ergens mee voor de draad komen
  • Betekenis: zeggen wat de precieze bedoeling is

• Ergens met lood in de schoenen naar toe gaan
  • Betekenis: ergens verschrikkelijk tegen opzien

• Ergens muziek in zitten
  • Betekenis: ergen veel van kunnen verwachten en/of plezier van beleven

• Ergens oog voor hebben
  • Betekenis: ergens de waarde van inzien of aandacht voor hebben

• Ergens op gebrand zijn
  • Betekenis: iets heel erg fijn vinden en ernaar streven

• Ergens part noch deel aan hebben
  • Betekenis: ergens niets van weten of niet aan deelgenomen hebben

• Ergens prat op gaan
  • Betekenis: erg trots over iets zijn en erover opscheppen

• Ergens slag van hebben
  • Betekenis: iets handig kunnen doen

• Ergens voor in de wieg gelegd zijn
  • Betekenis: de gave(n) hebben om een bepaald iets goed te doen

• Ergens voor opdraaien
  • Betekenis: het werk van een ander doen
  • Of: ergens de schuld van krijgen

• Ergens werk van maken
  • Betekenis: ergens mee aan de gang gaan

• Ergens zijde bij spinnen
  • Betekenis: ergens goed aan verdienen of een groot voordeel mee hebben

• Ergens zijn neus voor optrekken
  • Betekenis: zich te goed vinden om iets te doen

• Er is geen chocola van te maken
  • Betekenis: niet te begrijpen

• Er met de pet naar gooien
  • Betekenis: je doet niet je best

• Er met de pet niet bij kunnen
  • Betekenis: het niet willen/kunnen snappen

• Er Spaans aan toe gaan
  • Betekenis: erg wild en rumoerig aan toe gaan

• Ervan langs krijgen
  • Betekenis: erge straf krijgen, al dan niet met een pak slaag

• Er zit bij hem een steekje los
  • Betekenis: die is niet helemaal goed bij zijn hoofd

• Er zonder kleerscheuren afkomen
  • Betekenis: helemaal niets mankeren na een ongeluk

• Er is geen goed garen mee te spinnen.
  • Betekenis: iemand die niet in staat is goed samen te werken

• Er is geen zalf aan te strijken
  • Betekenis: ergens niets aan kunnen doen of geen enke zinvol advies mogelijk voor iemand

• Er schuilt een addertje onder het gras.
  • Betekenis: het lijkt mooi, maar pas op!
  • Gebaseerd op Genesis 3:1, Matteus 3:7 en Matteus 12:34

• Er warmpjes bij zitten
  • Betekenis: veel geld hebben

• Er zijn kapers op de kust.
  • Betekenis: er zijn meer mensen die belangstelling hebben.

F

• Fiolen van toorn over iemand uitstorten
  • Betekenis: Aan iemand duidelijk laten blijken dat je kwaad op diegene bent

G

• Gauw aangebrand zijn
  • Betekenis: gauw geïrrteerd zijn

• Gauw op de teentjes getrapt zijn
  • Betekenis: erg gauw boos en beledigd zijn

• Geen been aan de grond krijgen
  • Betekenis: voorstel werd niet aangenomen

• Geen blad voor de mond nemen
  • Betekenis: precies zeggen hoe er over iets gedacht wordt

• Geen bokkesprongen kunnen maken
  • Betekenis: weinig geld hebben om extra dingen te kunnen kopen

• Geen daglicht kunnen verdragen/velen
  • Betekenis: iets wordt stiekem en/of oneerlijk gedaan
  • Gebaseerd op Johannes 3:20

• Geen haan naar kraaien zullen of Daar zal geen haan naar kraaien
  • Betekenis: niemand zal iets merken of niemand zal er iets van zeggen

• Geen handbreed wijken
  • Betekenis: niet opzij gaan, nooit bang is

• Geen hoge pet van iemand op hebben
  • Betekenis: denken dat die andere persoon niet veel kan
  • Ontstaan: Vroeger hadden alleen mensen die wat bereikt hadden een hoge hoed, zij konden die betalen

• Geen knip voor de neus waard zijn
  • Betekenis: zijn vak niet kennen en er geen verstand van hebben

• Geen krimp geven
  • Betekenis: niet opgeven

• Geen land met iemand kunnen bezeilen
  • Betekenis: met iemand niets kunnen beginnen omdat die niet wil

• Geen man over boord zijn
  • Betekenis: iets is niet zo erg, het had veel erger gekunt

• Geen naam mogen hebben
  • Betekenis: niets te betekenen zijn

• Geen nagel hebben om zijn gat te krabben
  • Betekenis: heel erg arm zijn

• Geen pap meer kunnen zeggen
  • Betekenis: Erg moe zijn

• Geen steek doen
  • Betekenis: niets uitvoeren/doen

• Geen steek houden
  • Betekenis: niet relevant zijn, niet van toepassing zijn

• Geen strobreed wijken
  • Betekenis: niets toegeven of niet van mening veranderen

• Geen turf hoog zijn
  • Betekenis: erg klein zijn
  • Betekenis: erg teleurgesteld zijn

• Geen twee deuntjes voor één cent zingen
  • Betekenis: geen zin hebben hetzelfde nog een keer te herhalen

• Geen veer van de mond kunnen blazen
  • Betekenis: heel zwak zijn
  • Betekenis: heel arm ?zijn

• Geen vin verroeren
  • Betekenis: heel stil zonder beweging zijn

• Geen vlieg kwaad doen
  • Betekenis: erg zacht van karakter zijn en niemand kwaad doen

• Geen vuiltje aan de lucht zijn
  • Betekenis: niets aan de hand zijn, geen enkel probleem zijn

• Geen water te diep zijn
  • Betekenis: nergens bang voor zijn, alles durven

• Geen windeieren leggen
  • Betekenis: flink aan verdienen

• Geen zier
  • Betekenis: niets
  • Voorbeeld: geen zier van geloven = niets van geloven

• Geen zoden aan de dijk zetten
  • Betekenis: niets opleveren

• Geen zuivere koffie zijn
  • Betekenis: daar is iets niet in orde

• Genade vinden
  • Betekenis: ergens geen straf voor krijgen of iets niet toegerekend worden

• Gepakt en gezakt zijn
  • Betekenis: met veel bagage gaan

• Gloeiende kolen op iemands hoofd stapelen
  • Bron: Spreuken 25:22; Statenvertaling: "Vurige kolen op zijn hoofd hopen"
  • Betekenis: Iemand die jou vijandig gezind is, vriendelijk tegemoet treden, waardoor hij beschaamd gemaakt wordt. (Bron: Bijbel en Cultuur)

• Gods water over Gods akker laten lopen
  • Betekenis: geen voorzorgsmaatregelen nemen, maar alles laten komen zoals het komt

• Goed en bloed voor iets offeren
  • Betekenis: ergens alles voor over hebben (goed=bezittingen, bloed=het leven)

• Goede papieren hebben
  • Betekenis: de goede eigenschappen hebben (voor een baan)

• Goede sier maken
  • Betekenis: goed overkomen bij anderen

• Goed geld naar kwaad geld gooien
  • Betekenis: geld ergens insteken waarvan bekend is dat het verlies oplevert

• Goed in de slappe was zitten
  • Betekenis: veel geld hebben

• Goed van de tongriem gesneden zijn
  • Betekenis: precies weten wat te zeggen op het juiste moment, goed kunnen praten en een product kunnen verkopen

• Gouden appels op zilveren schalen zijn
  • Betekenis: iets is erg prachtig/goed/verstandig (verwoord)

• Groen en geel voor de ogen worden
  • Betekenis: duizelen en/of erg van schrikken

H

• Haantje de voorste zijn
  • Betekenis: altijd ergens als eerste bij zijn

• Haar op de tanden hebben
  • Betekenis: erg moedig zijn in het geven van een mening

• Haken en ogen geven
  • Betekenis: iets heeft veel moeilijkheden

• Hand over hand toenemen
  • Betekenis: iets wordt steeds erger

• Hard tegen hard gaan
  • Betekenis: niemand die wil toevoegen en er beide voor gaan om te winnen

• Hard van stapel lopen
  • Betekenis: nu te veel willen

• Have en goed (verliezen)
  • Betekenis: alles wat je hebt (verliezen)

• Heet van de naald zijn
  • Betekenis: direct iets doorvertellen

• Heg noch steg weten
  • Betekenis: ergens de omgeving totaal niet kennen

• Heilig huisje
  • In de middeleeuwen vond men in de Hollandsche steden aan de hoeken der huizen, op de bruggen en elders kleine kastjes met een heiligbeeldje daarin; in Duitschland en België vindt men ze ook nu nog langs de wegen. Geloovige christenen deden hunne devotie daarvoor of schonken eene waskaars er aan; die zeer vroom was, sloeg geen dusgenaamd ‘heilig huisje’ op zijn weg over. Deze benaming profaneerende, heeft men die ook toegepast op de kroegen en wijnhuizen, die men vaak in nog grooter getal dan de bidkapelletjes langs de wegen vond. Een goede kannenkijker sloeg daarom geen ‘heilig huisje’ over, als hij op zijne wandeling was. - Heilig huis in de beteekenis van kerk vindt men bij Vondel : Blixem van 't Noordhollandsche Synode, 1631:
  • Bron: T.H. de Beer, Eliza Laurillard (1899). Woordenschat: verklaring van woorden en uitdrukkingen. p.410

• Hemel en aarde bewegen
  • Betekenis: ergens alles aan doen om het gedaan te krijgen (bv van iemand)

• Het aan zijn water voelen
  • Betekenis: Het instictief aanvoelen

• Het al te bont maken
  • Betekenis: het erg maken

• Het al te bruin bakken
  • Betekenis: te erg maken

• Het anker lichten
  • Betekenis: ergens vertrekken, weggaan en verder reizen

• Het been stijf houden
  • Betekenis: vast houden aan wat iemand zelf wil zonder hierin te veranderen

• Het beste beentje voor zetten
  • Betekenis: je uiterste best doen

• Het beste paard van stal zijn
  • Betekenis: De geliefste en beste zijn in een gezelschap

• Het bijltje er bij neerleggen
  • Betekenis: er mee ophouden

• Het buskruit niet uitgevonden hebben
  • Betekenis: niet erg slim zijn maar dom

• Het de keel uithangen
  • Betekenis: Ergens genoeg van hebben

• Het ei van Columbus zijn
  • Betekenis: een oplossing vinden voor een probleem

• Het ene gat met het andere stoppen
  • Betekenis: het slecht beheren van geld door met de ene schuld de andere af te lossen

• Het gelag betalen
  • Betekenis: alle kosten moeten betalen terwijl ook anderen er schuld aan hebben

• Het geld groeit niet op de rug
  • Betekenis: geld komt niet zomaar binnen, er moet hard voor gewerkt worden

• Het gemeste kalf slachten
  • Betekenis: het beste en lekkerste eten op tafel zetten

• Het gouden kalf aanbidden
  • Betekenis: erg gehecht zijn aan geld en goederen (rijkdom)

• Het haasje zijn
  • Betekenis: diegene zijn die er voor opdraait

• Het hachje erbij inschieten
  • Betekenis: zelf sterven aan de gevolgen van een actie

• Het hart in de schoenen zinken
  • Betekenis: alle moed en hoop verliezen om problemen op te lossen

• Het hart op de rechte plaats hebben
  • Betekenis: eerlijk zijn

• Het hart op de tong dragen
  • Betekenis: direct zeggen wat iemand denkt, ongeacht of dat slim is of niet

• Het hazepad (ver)kiezen
  • Betekenis: er vandoor gaan of vluchten

• Het heft in eigen hand(en) nemen
  • Betekenis: de leiding nemen

• Het hek van de dam zijn of Het hek is van de dam
  • Betekenis: iedereen doet maar wat die wilt zonder grenzen

• Het hemd is nader dan de rok
  • Betekenis: eigen familie gaat voor

• Het hoekje om gaan
  • Betekenis: dood gaan

• Het hoofd in de schoot leggen
  • Betekenis: opgeven en erin berusten

• Het hoofd (net) boven water kunnen houden
  • Betekenis: net genoeg inkomen hebben om te kunnen leven

• Het hoofd stoten
  • Betekenis: ergens onprettig tegenaan lopen

• Het ijs is gebroken
  • Betekenis: na een kil begin is men vriendelijk tegen elkaar

• Het ijzer smeden als het heet is
  • Betekenis: nu is het moment om actie te ondernemen

• Het in Keulen horen donderen
  • Betekenis: met stomheid geslagen zijn (na een mededeling van de gesprekspartner)

• Het is één pot nat.
  • Betekenis: overal is het hetzelfde, maakt niets uit.

• Het is hommeles
  • Betekenis: het is daar niet in orde

• Het kaf van het koren scheiden
  • Betekenis: Het waardevolle van het waardeloze scheiden
  • Gebaseerd op Matteus 3:12 en Lucas 3:17

• Het kind bij de naam noemen
  • Betekenis: Eerlijk voor de mening uitkomen

• Het kind met het badwater weggooien
  • Betekenis: iets afkeuren omdat een klein deel niet goed is
  • Betekenis: het goede en waardevolle met het slechte en waardeloze weggooien

• Het kind van de rekening zijn
  • Betekenis: de schuldige zijn en voor de schade moeten betalen

• Het klappen van de zweep kennen
  • Betekenis: veel ervaring hebben met iets

• Het land aan iets hebben
  • Betekenis: aan iets een hekel hebben

• Het leeuwendeel van iets krijgen
  • Betekenis: het grootste aandeel van iets krijgen

• Het loodje (moeten) leggen
  • Betekenis: verliezen
  • Betekenis: dood gaan

• Het maar een weet zijn of Het is maar een weet
  • Betekenis: als het eenmaal bekend is, is het niet moeilijk meer

• Het masker afwerpen
  • Betekenis: het duidelijk worden wat de plannen zijn

• Het mes aan twee kanten snijden
  • Betekenis: beiden voordeel ergens hebben

• Het met iemand aan de stok hebben/krijgen
  • Betekenis: ruzie met elkaar hebben/krijgen

• Het moet buigen of barsten
  • Betekenis: het ergens op wagen

• Het naadje van de kous willen weten
  • Betekenis: precies van alles de details willen weten hoe het in elkaar zit

• Het nakijken hebben
  • Betekenis: te laat in actie zijn gekomen, een ander was je voor

• Het neusje van de zalm zijn
  • Betekenis: het allerbeste en allerlekkerste zijn

• Het niet onder stoelen of banken steken
  • Betekenis: je niet stil houden, maar je mening openlijk uiten

• Het onderspit delven
  • Betekenis: verliezen

• Het onderste uit de kan willen
  • Betekenis: het uiterste willen

• Het oog wil ook wat
  • Betekenis: mensen vinden het fijn als iemand er verzorgd uitziet

• Het op de heupen hebben
  • Betekenis: slecht gehumeurd raken/zijn
  • Of: op geestdriftige wijze iets doen

• Het op de klompen aanvoelen
  • Betekenis: achterafgepraat - Dat had men kunnen weten

• Het op iemand begrepen hebben
  • Betekenis: iemand is altijd de pineut

• Het op iemand gemunt hebben
  • Betekenis: steeds dezelfde persoon die ergens last van heeft

• Het op iemand niet begrepen hebben
  • Betekenis: iemand niet vertrouwen

• Het paard achter de wagen spannen
  • Betekenis: Iets nutteloos doen of verkeerd aanpakken

• Het paard van Troje binnen halen
  • Betekenis: Ongemerkt de vijand binnen halen

• Het regent pijpestelen
  • Betekenis: Het regent heel hard

• Het roer in handen hebben
  • Betekenis: leiding geven en door moeilijke tijden heen komen

• Het roer omgooien
  • Betekenis: het op een heel andere manier proberen

• Het spoor bijster zijn
  • Betekenis: de weg niet meer weten
  • Of: niet meer weten tot een goede oplossing te komen

• Het tafellaken doorsnijden
  • Betekenis: niets meer met elkaar te maken willen hebben

• Het takje buigen als het nog jong is
  • Betekenis: goede gewoonten leert men het beste op jonge leeftijd aan

• Het varkentje wassen
  • Betekenis: een klusje wel even doen

• Het vat der Danaïden vullen
  • Betekenis: nooit klaar komen met het werk

• Het vege lijf redden
  • Betekenis: vluchten, er snel vandoor gaan

• Het veld ruimen
  • Betekenis: vertrekken om plaats te maken voor een ander

• Het verkorven hebben
  • Betekenis: een slechte beurt gemaakt hebben bij iemand

• Het verloren schaap (zijn)
  • Betekenis: de gezochte (zijn)

• Het verschil tussen mijn en dijn niet kennen
  • Betekenis: stelen

• Het verstand komt met de jaren
  • Betekenis: naar mate je ouder wordt, word je wijzer en verstandiger

• Het vijfde rad aan de wagen zijn
  • Betekenis: het zonder deze persoon kunnen stellen

• Het voorland zijn
  • Betekenis: iemands toekomst zijn

• Het water komt tot de lippen
  • Betekenis: in groot gevaar, in hoge nood

• Het zat zijn
  • Betekenis: genoeg ergens van hebben en er geen zin meer in hebben

• Het zeil strijken
  • Betekenis: van iemand verliezen

• Het zout in de pap niet verdienen
  • Betekenis: heel erg weinig verdienen

• Het zijn twee handen op een buik
  • Betekenis: ze denken precies gelijk

• Het zwaard van Damocles
  • Betekenis: iets wat snel of ieder moment kan gebeuren

• Het zwarte schaap zijn
  • Betekenis: totaal anders dan de rest
  • Betekenis: iemand die altijd de schuld krijgt

• Hij heeft de klok wel horen luiden maar weet niet waar de klepel hangt
  • Betekenis: hij heeft iets gehoord, trekt conclusies, maar kent niet het totaalplaatje

• Hij kijkt of hij zijn laatste oortje heeft versnoept
  • Betekenis: hij kijkt heel ongelukkig

• Hoge nood hebben
  • Betekenis: naar de wc moeten

• Hoge ogen gooien
  • Betekenis: een goede kans maken op iets

• Hoog spel spelen
  • Betekenis: veel/grote risico's nemen

• Hoog van de toren blazen
  • Betekenis: opscheppen

• Hou en trouw (beloven)
  • Betekenis: elkaar overal (zullen) helpen

• Huilen met de wolven in het bos
  • Betekenis: het er niet mee eens zijn maar wel de baas gelijk geven en bevestigen

• Huizen op iemand kunnen bouwen
  • Betekenis: sterk op iemand kunnen vertrouwen

• Hutje bij mutje leggen
  • Betekenis: ieder draagt bij voor het deel dat die kan

I

• Iemand (aan) de pols voelen
  • Betekenis: Iemand uithoren

• Iemand aan de tand voelen
  • Betekenis: op strenge manier ondervragen

• Iemand aan het lijntje hebben
  • Betekenis: meewerken met iemand

• Iemand aan het touw hebben
  • Betekenis: over iemand de macht hebben

• Iemand achter de broek zitten
  • Betekenis: iemand aansporen

• Iemand achter de vodden zitten
  • Betekenis: iemand aansporen en activeren iets te doen

• Iemand bij de kladden grijpen
  • Betekenis: Iemand bij zijn kleren grijpen

• Iemand bij de lurven pakken
  • Betekenis: iemand stevig vastpakken

• Iemand de beurs lichten
  • Betekenis: van iemand geld stelen/afhandig maken

• Iemand de bons geven
  • Betekenis: iemand waarmee je een relatie hebt niet meer willen zien

• Iemand de duimschroeven aanleggen
  • Betekenis: erg streng ondervragen

• Iemand de genadeslag geven
  • Betekenis: iemand die al in grote moeilijkheden zit nog een probleem erbij geven zodat diegene het niet meer aan kan

• Iemand de hand boven het hoofd houden
  • Betekenis: Hem/haar beschermen

• Iemand de handschoen toewerpen
  • Betekenis: iemand ergens toe uitdagen of met iemand de strijd willen aangaan

• Iemand de hielen laten zien
  • Betekenis: inhalen of beter presteren dan de ander

• Iemand de hielen likken
  • Betekenis: erg onderdanig of nederig tegen iemand doen

• Iemand de les lezen
  • Betekenis: duidelijk zeggen dat iemand iets verkeerds gedaan heeft

• Iemand de loef afsteken
  • Betekenis: ergens beter in zijn dan iemand

• Iemand de mantel uitvegen
  • Betekenis: iemand hevig uitfoeteren

• Iemand de mond snoeren
  • Betekenis: iemand verbieden iets te zeggen
  • Gebaseerd op 1 Petrus 2:15 en Romeinen 3:19

• Iemand de ogen openen
  • Betekenis: iemand inzicht geven in iets wat diegene nog niet doorhad

• Iemand de oren van het hoofd eten.
  • Betekenis: Verschrikkelijk veel eten (bij iemand).

• Iemand de oren wassen
  • Betekenis: iemand zeggen wat die fout gedaan heeft

• Iemand de pen op de neus zetten
  • Betekenis: Streng ondervragen of aanpakken

• Iemand de schop geven
  • Betekenis: iemand ontslaan

• Iemand de stuipen op het lijf jagen
  • Betekenis: iemand erg laten schrikken en/of bang maken

• Iemand de voet dwars zetten
  • Betekenis: tegenwerken

• Iemand de voeten spoelen
  • Betekenis: iemand doen verdrinken

• Iemand de voet kussen
  • Betekenis: erg onderdanig naar iemand doen

• Iemand de voet lichten
  • Betekenis: iemand op gemene manier de baan afnemen

• Iemand de wacht aanzeggen
  • Betekenis: een laatste waarschuwing geven

• Iemand de wet stellen
  • Betekenis: iemand iets opdragen te doen

• Iemand de zak geven
  • Betekenis: iemand ontslaan

• Iemand door de mosterd halen
  • Betekenis: op duidelijke wijze te horen krijgen wat iemand fout gedaan heeft

• Iemand door de wrangel halen
  • Betekenis: iemand lang en streng onderwraven

• Iemand een bril op de neus zetten
  • Betekenis: iemand dwingen gehoorzaam te zijn

• Iemand een hak zetten
  • Betekenis: met iemand een gemene streek uithalen

• Iemand een hart onder de riem steken (ook: Iemand een riem onder het hart steken)
  • Betekenis: iemand moed inspreken

• Iemand een kool stoven
  • Betekenis: iemand op een onprettige manier ertussen nemen

• Iemand een loer draaien
  • Betekenis: iemand lelijk behandelen, lelijk te grazen nemen

• Iemand een oor aannaaien
  • Betekenis: iets wijs laten maken

• Iemand een poets bakken
  • Betekenis: een grap met iemand uithalen

• Iemand een rad voor de ogen draaien
  • Betekenis: iemand op gemene wijze bedriegen

• Iemand een steek onder water geven
  • Betekenis: tegen iemand lelijke dingen zeggen op een bedekte/verborgen wijze

• Iemand een veer in de broek/kont steken
  • Betekenis: iemand complimenteren of prijzen

• Iemand een veer op de hoed steken
  • Betekenis: iemand vertellen dat die z'n werk goed gedaan heeft

• Iemand een vlieg afvangen
  • Betekenis: iemand te vlug af zijn

• Iemand geen haarbreed in de weg leggen
  • Betekenis: iemand op geen enkele manier ergens mee hinderen of tegenhouden

• Iemand geen knollen voor citroenen verkopen
  • Betekenis: iemand niet gemakkelijk kunnen bedriegen

• Iemand geen strobreed in de weg leggen
  • Betekenis: niets doen om iemand tegen te houden of te belemmeren

• Iemand gouden bergen beloven
  • Betekenis: veel beloven zonder het na te komen

• Iemand het bloed onder de nagels vandaan halen
  • Betekenis: schuldeisers die iemand het bedrag tot op de laatste cent laten betalen
  • Betekenis: iemand verschrikkelijk irriteren

• Iemand het brood uit de mond stoten
  • Betekenis: iemand het onmogelijk maken om in eigen inkomen te kunnen voorzien

• Iemand het gat van de deur wijzen
  • Betekenis: iemand zeggen dat die het pand moet verlaten of iemand wegsturen

• Iemand het gras voor de voeten wegmaaien
  • Betekenis: alles al zeggen wat een ander eigenlijk zelf had willen zeggen

• Iemand het hemd van het lijf vragen
  • Betekenis: erg nieuwsgierig zijn en alles van iemand proberen te vragen

• Iemand het hof maken
  • Betekenis: aardig tegen iemand doen in de hoop aardig gevonden te worden

• Iemand het hoofd bieden
  • Betekenis: iemand weerstaan

• Iemand het mes op de keel zetten
  • Betekenis: allerlei middelen gebruiken om iemand onder druk te zetten

• Iemand het vel over de oren halen
  • Betekenis: iemand te veel laten betalen

• Iemand het volle pond geven
  • Betekenis: uitvoerig en duidelijk antwoorden

• Iemand het vuur na aan de schenen leggen
  • Betekenis: streng ondervragen

• Iemand het zwijgen opleggen
  • Betekenis: er met niemand over mogen praten en niemand iets mogen vertellen

• Iemand honing om de mond smeren
  • Betekenis: tegen iemand aardige dingen zeggen/vleien om iets gedaan te krijgen

• Iemand iets aan de hand doen
  • Betekenis: iemand een suggestie geven

• Iemand iets aan de neus hangen
  • Betekenis: iemand iets vertellen wat die beter niet kan weten

• Iemand iets betaald zetten
  • Betekenis: wraak nemen of straffen

• Iemand iets diets maken
  • Betekenis: iemand iets wijs maken

• Iemand iets in de mond geven
  • Betekenis: iemand de mening van een ander laten geven in plaats van de eigen mening

• Iemand/iets in het vizier krijgen
  • Betekenis: iets in de gaten krijgen

• Iemand iets onder de roos vertellen
  • Betekenis: iemand in het geheim iets meedelen.

• Iemand iets op de mouw spelden
  • Betekenis: iemand iets wijsmaken

• Iemand iets op een briefje geven
  • Betekenis: ergens zeker van zijn

• Iemand iets op zijn brood geven
  • Betekenis: iemand onvriendelijk iets verwijten

• Iemand iets te kort doen
  • Betekenis: iemand te weinig geven of begrijpen

• Iemand iets voor de voeten werpen
  • Betekenis: iemand beschuldigen van iets

• Iemand in de arm nemen
  • Betekenis: iemand de hulp vragen om te ondersteunen

• Iemand in de boot nemen
  • Betekenis: met iemand een grap uithalen

• Iemand in de kaart spelen
  • Betekenis: iemand onbewust helpen

• Iemand in de luren leggen
  • Betekenis: iemand bedriegen of misbruiken

• Iemand in de maling nemen
  • Betekenis: iemand voor de gek houden

• Iemand in de steek laten
  • Betekenis: iemand die hulp nodig heeft niet helpen

• Iemand in de wielen rijden
  • Betekenis: iemand tegenwerken om te zorgen dat het mis gaat

• Iemand in het gareel slaan
  • Betekenis: iemand dwingen voor je te werken

• Iemand in het gevlij komen
  • Betekenis: iemand tegemoet komen

• Iemand in het harnas jagen
  • Betekenis: iemand uitdagen, tot vijand maken

• Iemand in het ooitje nemen
  • Betekenis: met iemand een grap uithalen of voor de gek houden

• Iemand in het zadel helpen
  • Betekenis: iemand aan een functie helpen

• Iemand in het zonnetje zetten
  • Betekenis: op positieve wijze aandacht krijgen (meestal vanwege een bepaald feit)
  • Betekenis: op negatieve wijze: iemand bespotten en plagen vanwege een fout

• Iemand in zijn eigen sop gaar laten koken
• Iemand in zijn eigen vet gaar smoren/laten koken
  • Betekenis: iemand niet helpen, maar zelf diens situatie laten ondervinden

• Iemand in zijn zwak tasten
  • Betekenis: over onderwerpen praten waar iemand het eigenlijk niet over wil hebben

• Iemand klein krijgen
  • Betekenis: iemand laten merken dat je hem aankunt
  • Betekenis: over iemand de baas zijn en diegene tot gehoorzaamheid dwingen

• Iemand koeien met gouden horens beloven
  • Betekenis: iets moois beloven maar niet nakomen

• Iemand kort houden
  • Betekenis: niet veel krijgen of mogen

• Iemand kunnen maken en breken
  • Betekenis: de mogelijkheid hebben te beslissingen over iemands leven en dood en welbevinden

• Iemand links laten liggen
  • Betekenis: doen alsof iemand er niet is, niet bemoeien met iemand

• Iemand met een kluitje in het riet sturen
  • Betekenis: een antwoord krijgen waar men niets aan heeft

• Iemand met open armen ontvangen
  • Betekenis: erg hartelijk ontvangen worden

• Iemand mores leren
  • Betekenis: wraak op iemand nemen en/of flink zeggen hoe het er voor staat

• Iemand naar de kroon steken
  • Betekenis: z'n best doen anderen te overtreffen

• Iemand naar de mond praten
  • Betekenis: vleien en vriendelijk zijn om iets gedaan te krijgen

• Iemand naar de ogen zien
  • Betekenis: pas iets doen als de ander toestemming geeft

• Iemand naar zijn hand zetten
  • Betekenis: iemand precies laten doen wat hij wil

• Iemand niet kunnen luchten of zien
  • Betekenis: een hekel aan iemand hebben

• Iemand niet kunnen zetten
  • Betekenis: iemand niet aardig vinden

• Iemand niet voor vol aanzien of Iemand voor vol aanzien
  • Betekenis: niet echt naar iemand luisteren wanneer iemand meepraat of juist wel

• Iemand om de tuin leiden
  • Betekenis: iemand beetnemen of bedriegen

• Iemand om een boodschap sturen
  • Betekenis: iemand een opdracht laten uitvoeren

• Iemand om zijn/haar vinger (kunnen) winden
  • Betekenis: alles van iemand gedaan kunnen krijgen of alles mogen

• Iemand onder de kin strijken
  • Betekenis: vriendelijke of vleiende dingen tegen iemand zeggen

• Iemand onder handen nemen
  • Betekenis: iemand flink aanpakken
  • Of: mishandelen

• Iemand onder vier ogen spreken
  • Betekenis: praten met iemand zonder dat anderen erbij zijn

• Iemand onder zijn vleugels nemen
  • Betekenis: iemand beschermen of verzorgen

• Iemand ongezouten de waarheid zeggen
  • Betekenis: precies zeggen hoe er over iets of iemand gedacht wordt zonder iets te verzwijgen

• Iemand op de hak nemen
  • Betekenis: iemand er van tussen nemen of over iemand praten in uiting van spot

• Iemand op de hielen zitten
  • Betekenis: iemand bijna te pakken hebben

• Iemand op de kast jagen
  • Betekenis: Iemand boos maken

• Iemand op de pijnbank leggen
  • Betekenis: Iemand het moeilijk maken en daarmee dwingen iets te doen

• Iemand op de proef stellen
  • Betekenis: Iemand testen om te zien of die te vertrouwen is of het aan kan

• Iemand op de vingers kijken
  • Betekenis: steeds kijken wat iemand doet, en of die het goed doet

• Iemand op de vingers tikken
  • Betekenis: een standje geven

• Iemand op handen dragen
  • Betekenis: grote bewondering hebben voor iemand
  • Gebaseerd op Psalm 91:12

• Iemand op het goede spoor zetten
  • Betekenis: Goede raad geven

• Iemand op het matje roepen
  • Betekenis: iemand bij zich laten komen en om uitleg vragen waarom iets zo gedaan is

• Iemand op sleeptouw nemen
  • Betekenis: omdat iemand het alleen niet lukt diegene helpen
  • Betekenis: iemand steeds maar dingen beloven zonder die na te komen
  • Betekenis: iemand gebruiken voor eigen belang zonder dat die het doorheeft

• Iemand op stang jagen/rijden
  • Betekenis: iemand kwaad maken
  • Betekenis: iemand strak in de gaten houden en controleren

• Iemand op z'n hand hebben
  • Betekenis: iemand hebben die hem steunt

• Iemand op zijn vestje spuwen
  • Betekenis: een standje geven en ongenoegen over iemand uiten

• Iemand op zijn zeer trappen
  • Betekenis: ergens over praten wat door iemand als erg onplezierig ervaren wordt

• Iemand over de hekel halen
  • Betekenis: allerlei slechte dingen vertellen over iemand

• Iemands doopceel lichten
  • Betekenis: zeer uitgebreid vertellen/uitzoeken wie iemand is en wat die in het verleden allemaal gedaan heeft

• Iemands naam door de slijk halen
  • Betekenis: lelijke dingen over iemand vertellen

• Iemands oogappel zijn
• Iemands ooilam zijn
  • Betekenis: iemands lieveling zijn

• Iemands rechterhand zijn
  • Betekenis: de belangrijkste assistent zijn

• Iemands voetstappen drukken
  • Betekenis: iemands voorbeeld volgen of hetzelfde beroep gaan doen

• Iemand tegen zich in het harnas jagen
  • Betekenis: iemand door de eigen toedoen boos maken

• Iemand te grazen nemen
  • Betekenis: iemand een gemene streek leveren, op gemene manier er tussen nemen

• Iemand te paard helpen
  • Betekenis: Iemand een goede baan helpen krijgen

• Iemand te woord staan
  • Betekenis: naar iemand luisteren en uitleg geven

• Iemand tot op zijn hemd uitkleden
  • Betekenis: alles van iemand afnemen
  • Betekenis: een te hoge prijs laten betalen

• Iemand troef geven.
  • Betekenis: Iemand afstraffen.

• Iemand uit de droom helpen
  • Betekenis: iemand vertellen hoe het écht in elkaar zit

• Iemand uit de tent lokken
  • Betekenis: het voor elkaar krijgen dat iemand iets doet

• Iemand uit het zadel werpen
  • Betekenis:Iemand wegwerken, iemand in verlegenheid brengen

• Iemand uit het zadel lichten
  • Betekenis: iemand zijn positie doen verliezen, iemand ontslaan

• Iemand van bakboord naar stuurboord zenden
  • Betekenis: steeds niet geholpen worden maar wel doorverwezen worden naar anderen

• Iemand van het kastje naar de muur sturen
  • Betekenis: iemand aan het lijntje houden, altijd ergens anders naartoe sturen
  • Betekenis: niemand die hem wil helpen en hem steeds maar doorstuurt

• Iemand van kant maken
  • Betekenis: Iemand doden

• Iemand van katoen geven
  • Betekenis: Iemand met een pak slaag of woorden straffen

• Iemand van kwade trouw verdenken
  • Betekenis: verdenken dat iemand bedriegt

• Iemand van Pontius naar Pilatus sturen
  • Betekenis: Iemand aan het lijntje houden, altijd ergens anders naartoe sturen
  • Betekenis: Niemand die hem helpen wil en hem steeds maar doorstuurt

• Iemand verlakken
  • Betekenis: iemand onwaarheden wijs maken of bedriegen

• Iemand voor het hoofd stoten
  • Betekenis: iemand beledigen

• Iemand voor het lapje houden
  • Betekenis: iemand iets wijs maken of voor de gek houden

• Iemand zand in de ogen strooien
  • Betekenis: iemand proberen te bedriegen

• Iemand zijn vet geven
  • Betekenis: iemand flink de waarheid zeggen

• Iemand zwart maken
  • Betekenis: lelijke dingen over iemand vertellen

• Iets aan de grote klok hangen
  • Betekenis: iets grootschalig bekend maken

• Iets aan de kaak stellen
  • Betekenis: bekend maken wat niet in orde is

• Iets aan de knikker zijn
  • Betekenis: iets niet in orde of aan de hand zijn

• Iets aan de man brengen
  • Betekenis: iets verkopen

• Iets aan het handje hebben
  • Betekenis: een beetje verkering hebben

• Iets aan het licht brengen
  • Betekenis: iets bekend maken wat verborgen is

• Iets aan zijn laars lappen
  • Betekenis: zich ergens niets van aantrekken

• Iets achter de hand hebben
  • Betekenis: iets ter beschikking hebben voor wanneer het nodig mocht zijn (bv nood)

• Iets achter de knopen hebben
  • Betekenis: iets is volbracht of voltooid

• Iets blauw-blauw laten
  • Betekenis: iets laten rusten en er niet meer over praten

• Iets door de vingers zien
  • Betekenis: doen alsof de fouten van een ander niet opgemerkt worden

• Iets/iemand in de gaten hebben/krijgen
  • Betekenis: doorkrijgen hoe dingen in elkaar steken of zicht houden op de situatie

• Iets in andermans schoenen schuiven
  • Betekenis: de schuld aan een ander (laten) geven

• Iets in de doofpot stoppen
  • Betekenis: ergens totaal niet meer over praten, verzwijgen

• Iets in de ijskast zetten
  • Betekenis: met iets niets meer doen

• Iets in de schoot geworpen krijgen
  • Betekenis: iets verkrijgen zonder al te veel moeite er voor te doen

• Iets in de wacht slepen
  • Betekenis: op oneerlijke manier verkrijgen
  • Betekenis: iets in bezit krijgen voor weinig geld

• Iets in het oor knopen
  • Betekenis: iets goed onthouden

• Iets in het vet hebben
  • Betekenis: nog iets voor iemand tegoed hebben

• Iets in kleuren en geuren vertellen
  • Betekenis: iets meet overdrijving en fantasie vertellen

• Iets in petto houden
  • Betekenis: een mededeling voor later bewaren

• Iets in zijn schild voeren
  • Betekenis: iets van plan zijn, een geheim hebben, stilzwijgend een plan uitvoeren

• Iets langs je (koude) kleren af laten glijden
  • Betekenis: ergens niets van aan trekken

• Iets met Argusogen gadeslaan
  • Betekenis: iets met wantrouwen bekijken

• Iets met de mantel der liefde bedekken
  • Betekenis: iets niet met anderen bespreken maar stilzwijgen en accepteren

• Iets met de moedermelk binnenkrijgen
  • Betekenis: iets leren in de eerste levensjaren

• Iets met een korreltje zout nemen
  • Betekenis: iets beschouwen als overdreven

• Iets (met krijt) aan de balk schrijven
  • Betekenis: een gebeurtenis is zo belangrijk/bijzonder dat men het niet wil vergeten

• Iets met lede ogen aanzien
  • Betekenis: jaloers zijn

• Iets met voeten treden
  • Betekenis: zich (bewust) niet aan de regels houden

• Iets niet met droge ogen kunnen aanzien
  • Betekenis: letterlijk: gaan huilen/tranen bij het zien gebeuren van iets

• Iets niet over zijn hart kunnen krijgen
  • Betekenis: ergens niet toe kunnen komen of ergens op gesteld zijn

• Iets niet tegen/aan dovemansoren zeggen
  • Betekenis: iets wordt erg goed onthouden

• Iets of iemand in de peiling hebben
  • Betekenis: Iets of iemand begrijpen

• Iets of iemand op de korrel nemen
  • Betekenis: Kritiek op iets of iemand hebben

• Iets onder de knie hebben/krijgen
  • Betekenis: Iets kunnen of leren kunnen

• Iets onder de leden hebben
  • Betekenis: niet helemaal gezond zijn

• Iets onder de loep nemen
  • Betekenis: iets nauwkeurig onderzoeken

• Iets op de keper beschouwen
  • Betekenis: Iets nauwkeurig bekijken

• Iets op de lange baan schuiven
  • Betekenis: iets uitstellen

• Iets op een procrustusbed leggen
  • Betekenis: Een regeling zo toepassen dat hij er voordeel van heeft

• Iets op het hart hebben
  • Betekenis: iets te vertellen hebben

• Iets op het tapijt brengen
  • Betekenis: over een onderwerp beginnen (te praten)

• Iets op je lever hebben
  • Betekenis: dat je nog iets wilt uiten, dat er iets is dat je heel erg dwars zit en dat gezegd moet worden

• Iets op je slofjes afkunnen
  • Betekenis: ergens niet voor hoeven inspannen

• Iets op je vingers kunnen natellen
  • Betekenis: iets erg gemakkelijk kunnen nagaan/checken

• Iets op touw zetten
  • Betekenis: iets organiseren

• Iets op zijn kerfstok hebben
  • Betekenis: verkeerde dingen gedaan hebben

• Iets op zijn lever hebben
  • Betekenis: iets willen vragen/zeggen
  • Betekenis: iets verkeerds gedaan hebben

• Iets over een andere boeg gooien/wenden
  • Betekenis: op een andere manier iets proberen

• Iets over het hoofd zien
  • Betekenis: iets vergeten of ontbreken

• Iets over z'n kant laten gaan
  • Betekenis: ergens niets van aantrekken

• Iets rechtzetten
  • Betekenis: na fout deze goed maken

• Iets te verhakstukken hebben
  • Betekenis: nog iets met iemand te bespreken hebben
  • Betekenis: nog iets te doen hebben

• Iets tussen neus en lippen zeggen
  • Betekenis: zonder dat je het merkt in het geheel iets zeggen

• Iets uit de doeken doen
  • Betekenis: iets uitleggen

• Iets uit de eerste hand hebben
  • Betekenis: ergens zelf bij zijn geweest of hebben meegemaakt

• Iets uit zijn mouw schudden
  • Betekenis: zonder moeite met iets komen

• Iets van de daken schreeuwen/prediken
  • Betekenis: iets aan iedereen vertellen

• Iets van de hand doen
  • Betekenis: iets weggeven of verkopen

• Iets voetstoots aannemen
  • Betekenis: iets geloven zonder bewijs

• Iets voor de boeg hebben
  • Betekenis: nog een reis te maken hebben of nog iets te doen hebben

• Iets voor een appel en een ei verkopen
  • Betekenis: voor een erg lage prijs verkopen

• Iets voor zoete koek slikken
  • Betekenis: Iets zomaar geloven

• Iets wikken en wegen
  • Betekenis: erg lang over iets nadenken en alle voors- en tegens afwegen

• Iets zwart op wit hebben
  • Betekenis: het op papier hebben staan

• IJskoud zijn gang gaan
  • Betekenis: zich nergens van aantrekken

• In behouden haven zijn
  • Betekenis: veilig ergens zijn (bv na een reis)

• In de aap gelogeerd zijn
  • Betekenis: In de problemen zitten

• In de bonen zijn
  • Betekenis: verward zijn

• In de contramine zijn
  • Betekenis: tegen alles in gaan of altijd iets anders willen dan anderen

• In de fuik lopen
  • Betekenis: door eigen stommiteiten in een valstrik lopen

• In de grond boren
  • Betekenis: een idee op vervelende wijze sterk afkeuren

• In de hand werken
  • Betekenis: iets helpen erger worden

• In de kerk geboren zijn
  • Betekenis: De deur open laten staan

• In de kiem smoren
  • Betekenis: Snel ergens stevig een einde aan maken

• In de knoei zitten
  • Betekenis: Grote moeilijkheden of zorgen hebben

• In de lappenmand zitten
  • Betekenis: ziek zijn

• In de lift zitten
  • Betekenis: de situatie waarin het zit wordt beter

• In de nesten zitten
  • Betekenis: met problemen zitten

• In de nood leert men zijn vrienden kennen
  • Betekenis: als je in moeilijkheden zit merk je wie echt je vriend is

• In de olie zijn
  • Betekenis: dronken zijn

• In de pan hakken
  • Betekenis: Volledig verslaan

• In de papieren lopen
  • Betekenis: Veel geld kosten

• In de pen klimmen
  • Betekenis: Een brief gaan schrijven

• In de penarie zitten
  • Betekenis: In grote moeilijkheden zitten

• In de piepzak zitten
  • Betekenis: Geen oplossing weten
  • Betekenis: Bang zijn voor de gevolgen

• In de put zitten
  • Betekenis: geen oplossing meer weten of geen geld meer hebben

• In de rats zitten
  • Betekenis: bang zijn of angst hebben

• In de roos schieten
  • Betekenis: het precies goed raden/doen

• In de schaduw stellen
  • Betekenis: het beter doen dan een ander, iemand overtreffen

• In de termen vallen
  • Betekenis: ergens in aanmerking voor komen

• In de tredmolen lopen
  • Betekenis: erg eentonig werk doen iedere dag

• In de val lopen
  • Betekenis: betrapt worden

• In de waagschaal stellen
  • Betekenis: groot risico nemen

• In de wolken zijn
  • Betekenis: erg blij en gelukkig zijn

• In duigen vallen
  • Betekenis: plannen die niet doorgaan

• In een glazen huis wonen
  • Betekenis: een persoon wier handelen veel kritiek kan krijgen omdat deze openbaar te volgen is

• In een goed blaadje staan
  • Betekenis: erg aardig gevonden worden

• In een moeilijk parket zitten
  • Betekenis: moeilijkheden hebben

• In een slechte reuk staan
  • Betekenis: iemand die niet goed bekend staat

• In een vloek en een zucht (iets doen)
  • Betekenis: erg snel

• In geen twee sloten tegelijk lopen
  • Betekenis: voorzichtig zijn en op zichzelf kunnen passen

• In geen velden of wegen te zien zijn
  • Betekenis: iets is helemaal nergens te vinden

• In geuren en kleuren (vertellen)
  • Betekenis: een verhaal met veel overdrijving en poespas (vertellen)

• In goede aarde vallen
  • Betekenis: door de ontvanger goed ontvangen worden

• In goede dorpen zijn/geraken
  • Betekenis: zoveel verdiend hebben dat iemand niet meer hoeft te werken

• In hart en nieren (zijn)
  • Betekenis: ergens helemaal voor gaan en bezeten van zijn

• In het gareel lopen (ook: in de pas lopen)
  • Betekenis: precies zo doen als de anderen

• In het gedrang komen
  • Betekenis: met moeilijkheden te maken krijgen

• In het geweer komen
  • Betekenis: aan het werk zijn/gaan/komen

• In het hoekje zitten waar de slagen vallen
  • Betekenis: zich in een groep bevinden die altijd het moeilijk heeft of problemen krijgt

• In het honderd sturen/lopen
  • Betekenis: de boel met opzet mis laten lopen, in de war laten lopen

• In het moeras zitten
  • Betekenis: moeilijkheden hebben

• In het oog lopen
  • Betekenis: opvallen

• In het rechte spoor houden
  • Betekenis: ervoor zorgen dat iemand geen verkeerde dingen doet

• In het water vallen
  • Betekenis: niet doorgaan

• In het zand bijten
  • Betekenis: tegenstand verduren

• In hetzelfde schuitje zitten
  • Betekenis: met dezelfde omstandigheden te maken hebben, vrijwel dezelfde situatie

• In het zicht van de haven stranden
  • Betekenis: vlak voor het einde/ de voltooiing in de fout gaan of in problemen komen

• In iemands gareel lopen
  • Betekenis: zonder enige tegenwerping doen wat iemand je opdraagt

• In iemands (kiel)zog varen
  • Betekenis: het net zo doen als iemands voorganger

• In iemands kraam te pas komen
  • Betekenis: iets wat iemand nodig had

• In iemands vaarwater zitten
  • Betekenis: iemand hinderen

• In kannen en kruiken zijn
  • Betekenis: alles is geregeld

• In koelen bloede iets doen
  • Betekenis: geheel kalm en rustig iets doen, alsof er niets aan de hand is

• In Morpheus' armen liggen
  • Betekenis: slapen

• In rep en roer zijn
  • Betekenis: opgewonden zijn en druk mee bezig zijn

• In touw zijn
  • Betekenis: met iets druk bezig zijn

• In troebel water vissen
  • Betekenis: voordeel proberen te halen uit slechte omstandigheden

• In vuur en vlam staan
  • Betekenis: hevig branden
  • Betekenis: gauw kwaad zijn of erg driftig zijn

• In zak en as zitten
  • Betekenis: niet meer weten wat te doen in een troosteloze situatie

• In zijn hemd staan
  • Betekenis: een belachelijke indruk maken

• In zijn knollentuin zijn
  • Betekenis: het naar de zin hebben

• In zijn nopjes zijn
  • Betekenis: erg blij ergens mee zijn

• In zijn sas zijn
  • Betekenis: erg tevreden met iets zijn of plezier met iets hebben

• In zijn schik zijn
  • Betekenis: blij en opgewekt zijn

• In zijn schulp kruipen
  • Betekenis: terugkrabbelen, voorzichtiger formuleren

• In zijn vuistje lachen
  • Betekenis: in jezelf ergens plezier hebben

• In zijn wiek geschoten zijn
  • Betekenis: zich beledigd voelen

• In zijn zak hebben
  • Betekenis: iemand goed kennen
  • Betekenis: iets helemaal begrijpen
  • Betekenis: iets voor mekaar hebben

• In zijn zak steken
  • Betekenis: geen antwoord meer weten
  • Betekenis: het met een antwoord moeten doen

• In zwang komen / raken
  • Betekenis: iets wordt een modeverschijnsel

J

• Ja en amen zeggen
  • Betekenis: Het goed vinden

• Jan en alleman (zijn)
  • Betekenis: Iedereen

• Jongens van Jan de Witt
  • Betekenis: Dappere jongens zijn

K

• Kijken of men het in Keulen hoort donderen
  • Betekenis: Stomverbaasd zijn

• Kind noch kraai hebben
  • Betekenis: Niemand hebben om voor te zorgen

• Klare wijn schenken
  • Betekenis: eerlijk en duidelijk vertellen hoe de situatie in elkaar steekt

• Kleur bekennen
  • Betekenis: Mening geven

• Knijp zitten
  • Betekenis: In de problemen zitten

• Koek en ei zijn
  • Betekenis: Het weer goed gaan

• Komen als een dief in de nacht
  • Betekenis: onverwacht komen
  • Gebaseerd op 1 Tessalonicenzen 5:2

• Korte metten maken
  • Betekenis: zonder lang nadenken

• Kort en bondig vertellen
  • Betekenis: Iets kort, maar duidelijk vertellen

• Kortaangebonden zijn
  • Betekenis: Snel boos zijn

• Kwaad bloed zetten
  • Betekenis: iemand boos maken

Kat

Een kat is een roofdier dat vaak urenlang zijn prooi observeert alvorens toe te slaan.

• Zie ook: Uitdrukkingen en gezegden over Kat in WikiWoordenboek

bel

• „De kat de bel aanbinden”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Als eerste met iets moeilijks of gevaarlijks beginnen

boom

• „De kat uit de boom kijken”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Passief blijven, afwachten wat anderen doen

donker

• „De kat in het donker knijpen”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Stiekem een misselijke streek uithalen

handschoenen

• „Het is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Van zich af weten te bijten.

hete brij

• „Als een kat om de hete brij heenlopen”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Een probleem niet durven aanpakken

gordijnen

• „De kat in de gordijnen jagen”

• Bron: Martha Cazemier, Hubert van Marnum, Als de kat van huis is: 4000 spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen, Kemper Conseil Publishing, 2005, ISBN 9789076542058, p. 37.
• Aanhaling(en): FreemsAnimaties, Een kat in de gordijnen jagen Gemaakt door groep 8 van de Mr van Eijckschool Gepubliceerd op 30 jan. 2014
• Betekenis: Iemand goed kwaad maken

kater

• „Een kater hebben”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Zich beroerd en vervelend voelen (meestal na teveel alcohol)

melk

• De kat bij de melk zetten
  • Betekenis: Iemand erg in de verleiding brengen
  • Aangehaald in: De kat niet meer bij de melk zetten, DeMorgen.be, 15 oktober 2010.
  • Vlaamse variant van De kat op het spek binden; bron: De kat op het spek binden, OnzeTaal.

pakhuis

• „Zich als een kat in een vreemd pakhuis voelen”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Zich ergens niet thuis voelen

salomo's

• „Zo wijs als Salomo's kat zijn”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Erg wijs denken te zijn, maar eigenlijk totaal niet zijn

spek

• „De kat op het spek binden”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• Iemand erg in de verleiding brengen . Zie ook De kat bij de melk zetten

sturen

• „Zijn kat sturen”

• Bron: 1099. Zijn kat (of poes) sturen (of zenden), F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden, W.J. Thieme & Cie, Zutphen, 1923-1925 (vierde druk), p. 431.
• Aanhaling(en): Centraal-Amerika: la roja, dengue en andere klimaatgevolgen: Zelfs de Belgische delegatie stuurde zijn kat naar de meet and greet met de demonstranten.
• Betekenis: Niet verschijnen; niet komen, waar men verwacht wordt.
  Dit is een typisch Vlaamse uitdrukking; in Nederland vrijwel niet bekend.

viool/kut

• „Voor de kat z'n viool”

• Bron: Voor de kat z'n viool, OnzeTaal.
• Aanhaling(en): Redactie 1Limburg, Brandweer voor kat z'n viool naar kanaal Nederweert 1Limburg maandag 2 maart 2015
• Betekenis: Voor niets, vergeefs, zinloos. Alternatief: Voor de kat z'n kut

zak

• „Een kat in de zak kopen”

• Bron: onbekend
• Aanhaling(en): onbekend
• De aankoop bleek waardeloos

L

• Lachen als een boer die kiespijn heeft
  • Betekenis: geforceerd en meestal niet oprecht lachen

• Lange tenen hebben
  • Betekenis: erg gauw boos zijn, zich om het minste of geringst aangevallen of beledigd voelen, of een onderwerp maar niet kunnen loslaten en er steeds op terug blijven komen

• Lange vingers hebben
  • Betekenis: veelvuldig stelen

• Laten we elkaar geen mietje noemen
  • Betekenis: laten we precies zeggen hoe we denken over de ander

• Lazarus zijn
  • Betekenis: dronken zijn

• Leergeld betalen
  • Betekenis: door gebrek aan ervaring/kennis domme dingen doen die extra geld kosten

• Leer om leer zijn
  • Betekenis: iemand op een soortgelijke manier straffen als de wijze waarop hij in de fout gegaan is (vgl. Oog om oog, tand om tand)

• Leiden in last zijn
  • Betekenis: een echt probleem zijn

• Lelijke streken op zijn kompas hebben
  • Betekenis: gemene en lelijke streken uithalen

• Lest best
  • Betekenis: het beste komt als laatste

• Leven als een god in Frankrijk
  • Betekenis: een aangenaam en zorgeloos leven hebben

• Leven en laten leven
  • Betekenis: iemand of iets z'n gang laten gaan en niet mee bemoeien

• Leven in de brouwerij brengen
  • Betekenis: waar het rustig is activiteit brengen
  • Betekenis: meer vrolijkheid en drukte inbrengen

• Lief en leed delen
  • Betekenis: allerlei plezierige en droevige dingen met elkaar beleefd hebben

• Liefhebben als de appel van zijn oog
  • Betekenis: erg veel van iemand houden

• Liegen of het gedrukt staat
  • Betekenis: heel erg hard liegen

• Lont ruiken
  • Betekenis: ergens het vermoeden toe hebben

• Lood om oud ijzer zijn
  • Betekenis: de keuze hebben tussen twee alternatieven die even goed (of slecht) zijn en voor de kiezer dus geen werkelijk verschil maken

• Loon naar werken krijgen
  • Betekenis: loon krijgen dat in overeenstemming is met het gedane werk

• Lopen als een kievit
  • Betekenis: erg gemakkelijk en vlug lopen

M

• Maling aan iets of iemand hebben
  • Betekenis: ergens niets van aantrekken

• Man en paard noemen
  • Betekenis: eerlijk zeggen wie het is

• Mans genoeg zijn
  • Betekenis: het wel alleen afkunnen

• Meer pijlen op zijn boog hebben
  • Betekenis: meer kunnen dan reeds laten zien

• Met alle winden waaien
  • Betekenis: door alles en iedereen laten beïnvloeden

• Met andermans kalf ploegen
  • Betekenis: terwijl je de hulp van een ander gebruikt, doen alsof je het zelf alleen gedaan hebt

• Met andermans veren pronken
  • Betekenis: weglopen met de ideeën van een ander
  • Betekenis: met iets van een ander zelf gaan pronken

• Met bed en bult
  • Betekenis: met alles wat men bijeen kan pakken op reis gaan

• Met de deur in huis vallen
  • Betekenis: meteen ter zake komen / onmiddellijk over datgene beginnen waarvoor men kwam zonder

• Met de Franse slag doen
  • Betekenis: een taak (uit desinteresse) niet goed afmaken
  • Betekenis: weinig tijd/moeite in iets steken

• Met de gebakken peren blijven zitten
  • Betekenis: voor de moeilijkheden opdraaien

• Met de hand op het hart
  • Betekenis: eerlijk en gemeend

• Met de handen in het haar zitten
  • Betekenis: niet weten wat je moet doen/Niet weten wat je er mee aan moet vangen

• Met de helm (op) geboren zijn
  • Betekenis: de toekomst kunnen voorspellen

• Met de kippen op stok gaan
  • Betekenis: vroeg naar bed gaan

• Met de kous op de kop thuiskomen
  • Betekenis: teleurgesteld thuiskomen

• Met de mond vol tanden staan
  • Betekenis: niet weten wat je moet zeggen/ergens versteld van staan

• Met de muts naar iets gooien
  • Betekenis: ergens geen zorg aan besteden

• Met de nachtschuit komen
  • Betekenis: erg laat

• Met de nachtschuit vertrekken
  • Betekenis: het er erg stilletjes vandoor gaan

• Met de nek aanzien
  • Betekenis: iemand negeren en duidelijk laten merken een hekel aan iemand te hebben

• Met de neus in de boter vallen
  • Betekenis: getrouwd zijn met een rijke vrouw
  • Betekenis: door geluk rijk geworden zijn

• Met de noorderzon vertrekken
  • Betekenis: stil vertrekken

• Met de paplepel ingeven
  • Betekenis: al heel jong iets leren

• Met de pet naar iets gooien
  • Betekenis: niet echt moeite voor iets doen
  • Betekenis: zonder inzicht schatten

• Met de pet rondgaan
  • Betekenis: Om geld vragen

• Met de prins over de Maas geweest zijn
  • Betekenis: Veel meegemaakt hebben

• Met de rug tegen de muur staan
  • Betekenis: geen kant op kunnen, hooguit een laatste uitweg

• Met de vinger nawijzen
  • Betekenis: iemand uitgelachen

• Met dubbel krijt schrijven
  • Betekenis: Te hoge prijzen rekenen

• Met een gouden hengel vissen.
  • Betekenis: Door bedrog zijn doel halen.

• Met een kanon op een mug schieten
  • Betekenis: Ophef maken om niks
  • Of: Grote maatregelen treffen voor niets

• Met een nat zeil thuiskomen
  • Betekenis: dronken thuiskomen

• Met een schone lei beginnen
  • Betekenis: beginnen alsof er niets gebeurd is

• Met een sisser aflopen
  • Betekenis: probleem leek heel groot, maar viel uiteindelijk reuze mee

• Met één voet in het graf staan
  • Betekenis: iemand gaat bijna dood

• Met een waterzeil thuiskomen
  • Betekenis: doornat zijn

• Met het ene been in het graf staan
  • Betekenis: niet lang meer te leven hebben

• Met geen pen te beschrijven zijn
  • Betekenis: iets niet met woorden kunnen zeggen

• Met gelijke/dezelfde munt betalen
  • Betekenis: op dezelfde wijze op iemand reageren zoals die dat zelf naar jou deed

• Met gesloten beurs betalen
  • Betekenis: door middel van een wederzijdse schuld het bedrag verrekenen

• Met grote heren is het kwaad kersen eten
  • Betekenis: met hoge heren verlies je meestal

• Met hangende pootjes
  • Betekenis: bewust van schuld (thuis)komen

• Met hart en ziel (doen)
  • Betekenis: met plezier en passie iets doen

• Met het hoofd tegen de muur lopen
  • Betekenis: mislopen

• Met het verkeerde been uit bed stappen
  • Betekenis: een slecht humeur hebben

• Met het water voor de dokter komen
  • Betekenis: zeggen wat je bedoelt

• Met het zout komen als het ei op is.
  • Betekenis: met een oplossing komen als het probleem er niet meer is

• Met hutje en mutje vertrekken
  • Betekenis: vertrekken met alles wat je maar hebt

• Met lange tanden eten
  • Betekenis: met tegenzin eten

• Met lege handen staan
  • Betekenis: niets meegenomen hebben

• Met man en macht iets doen
  • Betekenis: iedereen werkt hard mee

• Met man en muis vergaan
  • Betekenis: iedereen verdronk bij het vergaan van een schip

• Met molentjes lopen
  • Betekenis: in de war zijn
  • Betekenis: niet goed bij het verstand zijn

• Met Noach in de ark geweest zijn
  • Betekenis: erg oud(erwets) en uit de mode zijn

• Met open vizier strijden
  • Betekenis: openlijk zijn en eerlijk uitkomen voor de eigen mening in een conflict

• Met opgestoken/opgestreken zeil naar iemand toe gaan
  • Betekenis: boos naar iemand toe gaan of boos bij iemand binnen komen

• Met pak en zak (gaan)
  • Betekenis: met veel bagage gaan

• Met Sint Juttemis als de kalveren op het ijs dansen
  • Betekenis: Nooit! (Sint Juttemis valt op 17 augustus, en dan ligt er geen ijs)

• Met spek schieten
  • Betekenis: overdrijven of opscheppen

• Met stille trom vertrekken
  • Betekenis: vertrekken zonder iemand het te laten weten

• Met twee maten meten
  • Betekenis: niet gelijk behandeld worden (met dezelfde omstandigheden)

• Met twee monden praten
  • Betekenis: jezelf tegenspreken in verschillende situaties
  • Betekenis: niet eerlijk zijn

• Met twee tongen spreken
  • Betekenis: niet eerlijk zijn

• Met vallen en opstaan (leren)
  • Betekenis: door mislukkingen leren

• Met vlag en wimpel slagen
  • Betekenis: met zeer goede cijfers slagen

• Met vuur spelen
  • Betekenis: met gevaarlijke dingen laks omgaan, gevaarlijke dingen doen

• Met wortel en tak uitroeien
  • Betekenis: iets volledig bestrijden om er geen last meer van te hebben

• Met zijn achterste in de boter vallen
• Met zijn gat in de boter vallen
  • Betekenis: trouwen met een rijke vrouw
  • Betekenis: onverwacht veel geluk hebbende

• Met zijn neus in de boter vallen
  • Betekenis: onverwacht voordeel hebben

• Met zijn talenten woekeren
  • Betekenis: de persoonlijke mogelijkheden/gaven goed gebruiken

• Met zijn tien geboden eten
  • Betekenis: zonder bestek met de vingers eten

• Met zijn ziel onder de arm lopen
  • Betekenis: zich vervelen

• Mijl op zeven zijn
  • Betekenis: een grote omweg zijn

• Moederziel alleen (zijn)
  • Betekenis: helemaal alleen (zijn)

• Moeten kiezen of delen
  • Betekenis: Een (vervelende) keus moeten maken

• Mooi weer spelen
  • Betekenis: mooier voordoen dan het is

• Moord en brand schreeuwen
  • Betekenis: erg hard/uitbundig schreeuwen

• Mosterd na de maaltijd zijn
  • Betekenis: een te late maatregel
  • Betekenis: een voorstel of oplossing die pas komt als het al voorbij is

• Munt uit iets slaan
  • Betekenis: ergens aan verdienen

N

• Naar Canossa gaan
  • Betekenis: zich aan een ander onderwerpen

• Naar de barrebiesjes gaan
  • Betekenis: totaal verloren gaan zonder dat er iets van overbleef (bv schip)

• Naar de bekende weg vragen
  • Betekenis: een vraag stellen terwijl je het antwoord eigenlijk al weet

• Naar de filistijnen gaan
  • Betekenis: kapot gaan

• Naar de haaien gaan
  • Betekenis: ten onder gaan, zinken
  • Betekenis: zeer grote problemen krijgen en wellicht ophouden te bestaan

• Naar de kelder gaan
  • Betekenis: Verongelukken (en met een schip: zinken)

• Naar de maan lopen
  • Betekenis: hou op met zeuren en ga weg

• Naar de maan zijn
  • Betekenis: voorbij zijn

• Naar de mutsaard rieken
  • Betekenis: iets klopt zeer niet (mutsaard = brandstapel)

• Naar de pomp lopen
  • Betekenis: Ga weg!

• Naar iemands pijpen dansen
  • Betekenis: Precies doen wat iemand anders zegt

• Naar iets kunnen fluiten
  • Betekenis: iets (wat je uitleent) niet meer terug krijgen

• Naar iets talen
  • Betekenis: ergens belangstelling voor hebben

• Naast je schoenen lopen
  • Betekenis: veel te trots zijn op iets

• Nattevingerwerk zijn
• Met de natte vinger doen
  • Betekenis: Onnauwkeurig, overhaast of zonder de geschikte methode of middelen uitgevoerd werk

• Nattigheid voelen
  • Betekenis: merken dat er iets niet klopt of iets niet goed gevonden wordt

• Niet bij brood alleen leven
  • Betekenis: men heeft meer nodig dan alleen eten om te kunnen leven

• Niet door de beugel kunnen
  • Betekenis: iets is verkeerd om te doen

• Niet erg vast in de schoenen staan
  • Betekenis: zich gemakkelijk laten ompraten

• Niet goed snik zijn
  • Betekenis: gek zijn (iemand)

• Niet graag in iemand schoenen staan
  • Betekenis: niet graag willen ervaren hoe het is iemand anders te zijn die in een moeilijke of onprettige situatie zich bevindt

• Niet in de haak zijn
  • Betekenis: er klopt iets niet

• Niet in een goed vel steken
  • Betekenis: altijd ziek zijn, nooit gezond

• Niet in tel zijn
  • Betekenis: niet belangrijk genoeg zijn of genegeerd worden door anderen

• Niet kunnen rijmen
  • Betekenis: dingen die niet met elkaar kloppen of het samen niet kunnen begrijpen

• Niet op mijn weg liggen
  • Betekenis: ergens niets mee te maken hebben of niet mee willen bemoeien

• Niet op zijn mondje gevallen zijn
  • Betekenis: precies duidelijk maken hoe iemand over iets denkt

• Niet over één nacht ijs gaan
  • Betekenis: voorzichtig te werk gaan

• Niet over rozen gaan
  • Betekenis: er zijn nogal wat moeilijkheden.
• Niet pluis zijn
  • Betekenis: Iets is er niet in orde

• Niets dan lege briefjes hebben in te brengen
  • Betekenis: geen beslissingen mogen nemen dan lege briefjes

• Niets nieuws onder de zon zijn
  • Betekenis: een opmerking/etc die nieuw lijkt maar al eerder gezegd is
  • Gebaseerd op Prediker 1:8-9

• Niets om het lijf hebben
  • Betekenis: niets betekenen, geen waarde hebben

• Niet van gisteren zijn
  • Betekenis: veel weten, veel begrijpen en snel doorhebben

• Niet verder springen dan je pols lang is
  • Betekenis: Niet verder gaan dan mogelijk is

• Niet verder zien dan je neus lang is
  • Betekenis: niet goed nadenken wat de gevolgen van iets zijn

• Niet voor de poes zijn
  • Betekenis: Niet gemakkelijk zijn

• Niet voor één gat te vangen zijn
  • Betekenis: voor alles wel een oplossing weten of weten te vinden

• Niet zuiver op de graat zijn
  • Betekenis: niet te vertrouwen zijn

• Nieuwsgierig aagje
  • Betekenis: iemand die over van alles weten wil waar die niets mee te maken heeft

• Nog niet droog achter de oren zijn
  • Betekenis: nog niet volwassen zijn

• Nog niet op eigen benen kunnen staan
  • Betekenis: nog niet zichzelf volledig zelfstandig kunnen redden

• Nul op het request krijgen
  • Betekenis: iets wordt afgewezen

• Nu zijn de rapen gaar
  • Betekenis: nu is er een probleem waar direct iets aan gedaan moet worden

O

• Olie op de golven gieten
  • Betekenis: door iets te zeggen of doen de mensen rustiger laten worden

• Om de haverklap zijn
  • Betekenis: erg vaak zijn, telkens weer
  • Betekenis: bij het minste of geringste

• Om den brode doen
  • Betekenis: alleen werken voor het geld en niet omdat het werk fijn/leuk is

• Om een luchtje gaan
  • Betekenis: dood gaan

• Om hals brengen
  • Betekenis: iemand doden

• Om zeep brengen
  • Betekenis: iemand doden

• Om zeep gaan
  • Betekenis: dood gaan

• Omstaan leren
  • Betekenis: leren schikken naar de wensen en bevelen van een ander

• Onbeslagen ten ijs komen
  • Betekenis: niet voorbereid zijn

• Onder de duim hebben
  • Betekenis: iets goed kunnen/beheersen

• Onder de duim houden
  • Betekenis: in bedwang houden, iemand de baas zijn

• Onder de groene zoden liggen
  • Betekenis: begraven zijn

• Onder de hamer komen
  • Betekenis: openbaar op ene veiling verkocht worden

• Onder de neus wrijven
  • Betekenis: duidelijk zeggen wat er van gevonden wordt

• Onder de pantoffel zitten
  • Betekenis: thuis niets te vertellen hebben

• Onder de plak zitten
  • Betekenis: niets durven tenzij de partner het goed vindt

• Onder de roos
  • Betekenis: iemand iets vertellen wat die niet aan anderen vertellen mag

• Onder de schoenzolen schrijven
  • Betekenis: ergens niets van terecht komen

• Onder de voet raken
  • Betekenis: vallen

• Onder de wol kruipen
  • Betekenis: naar bed gaan

• Onder een gelukkig gesternte geboren zijn
  • Betekenis: altijd voorspoed hebben en gelukkig zijn

• Onder één hoedje spelen
  • Betekenis: samen iets oneerlijks doen

• Onder een hoedje te vangen zijn
  • Betekenis: niet veel zeggen of mak zijn

• Onder en boven de wet zijn
  • Betekenis: zich niet aan de regels hoeven te houden

• Onder het juk moeten doorgaan
  • Betekenis: zich aan andermans macht moeten onderwerpen

• Onder het mes zitten
  • Betekenis: een examen hebben
  • Betekenis: in angstige omstandigheden zitten

• Onder iemands duiven schieten
  • Betekenis: klanten bij een ander overhalen om klant te worden bij jou

• Onder valse vlag varen
  • Betekenis: zich voordoen als een ander of zich anders voordoen

• Onder water zijn
  • Betekenis: afwezig zijn

• Onder zeil gaan
  • Betekenis: gaan rusten of slapen
  • Betekenis: vertrekken of weggaan

• Oostindisch doof zijn
  • Betekenis: doen alsof er niets gehoord wordt

• Op alle slakken zout leggen
  • Betekenis: over alle onbelangrijke dingen/ kleinigheden commentaar hebben/klagen

• Op apegapen liggen
  • Betekenis: op sterven liggen
  • Betekenis: zich zodanig voelen dat er niks meer voor elkaar gekregen kan worden en onderuit liggen

• Op de achterste benen staan
  • Betekenis: erg kwaad worden

• Op de fles gaan
  • Betekenis: failliet gaan

• Op de grote trom slaan
  • Betekenis: aandacht proberen te krijgen voor diens zaak

• Op de keien staan
  • Betekenis: werkloos zijn

• Op de koffie komen
  • Betekenis: zonder afspraak ergens heen gaan

• Op de koop toe nemen
  • Betekenis: Een onbedoeld gevolg accepteren

• Op de kop af zijn
  • Betekenis: precies, exact

• Op de kop tikken
  • Betekenis: voor een goede prijs iets kopen

• Op de lat kopen
  • Betekenis: zonder te betalen iets kopen en daarmee schulden maken

• Op de neus kijken
  • Betekenis: verrast zijn

• Op de penning zijn
  • Betekenis: gierig zijn

• Op de pof komen
  • Betekenis: iets kopen zonder direct te betalen

• Op de poot spelen
  • Betekenis: bij de kleinste tegenslag flink te keer gaan/razen

• Op de proppen helpen
  • Betekenis: iemand steunen en verder helpen

• Op de proppen komen
  • Betekenis: Iets vertellen

• Op de schobberdebonk leven
  • Betekenis: dakloos zijn en/of bedelend leven

• Op de schopstoel zitten
  • Betekenis: de grootste hebben kans ontslagen te worden

• Op de spits drijven
  • Betekenis: te strak een standpunt aanhouden

• Op de voet volgen
  • Betekenis: stap voor stap volgen

• Op de wip zitten
  • Betekenis: de eerste zijn die ontslagen kan worden
  • Betekenis: de doorslag geven met iemands stem

• Op dezelfde leest geschroeid zijn
  • Betekenis: erg op elkaar lijken

• Op dezelfde voet voortzetten
  • Betekenis: op dezelfde manier

• Op dreef zijn
  • Betekenis: erg goed actief zijn

• Op een droogje zitten
  • Betekenis: op visite zijn en niks te eten of te drinken krijgen

• Op een houtje bijten
  • Betekenis: niets te eten hebben

• Op een oor gevild
  • Betekenis: bijna klaar zijn

• Op een oude fiets moet je het leren
  • Betekenis: Het is niet nodig om iets te oefenen of een vaardigheid aan te leren door gebruik te maken van het allernieuwste materiaal

• Op een schoen en een slof aankomen
  • Betekenis: niets hebben en ergens komen

• Op een strowis komen aandrijven
  • Betekenis: helemaal berooid en arm ergens komen

• Op eigen wieken drijven
  • Betekenis: zich volledig kunnen redden van het geld dat iemand verdient

• Op elkaar lijken als twee druppels water
  • Betekenis: precies op elkaar lijken

• Op fluweel zitten
  • Betekenis: het erg goed en gemakkelijk hebben

• Op geen stukken na (halen)
  • Betekenis: met grote achterstand iets niet halen

• Op gespannen voet (zijn)
  • Betekenis: moeilijk met elkaar omgaan, ruzie

• Op goede voet staan met iemand
  • Betekenis: goed kunnen opschieten

• Op grote voet leven
  • Betekenis: veel geld uitgeven

• Op hete/gloeiende kolen zitten
  • Betekenis: Veel haast of spanning hebben

• Op heterdaad betrappen
  • Betekenis: iemand ergens mee betrappen waar die op dat moment mee bezig is

• Op het kussen zitten/geraken
  • Betekenis: Een baan in de regering hebben en daarmee weten hoe moeilijk het is een land te besturen

• Op het verkeerde paard wedden
  • Betekenis: Ergens ten onrechte op rekenen

• Op hetzelfde aambeeld hameren
  • Betekenis: steeds over hetzelfde onderwerp praten

• Op het zondaarsbankje zitten
  • Betekenis: iemand die vertelt wat die zelf verkeerd gedaan heeft, datgene opbiechten

• Op iemand staat kunnen maken
  • Betekenis: op iemand kunnen vertrouwen/rekenen

• Op iets dood blijven
  • Betekenis: erg belust op iets zijn (bv geld -> gierig)

• Op losse schroeven staan
  • Betekenis: helemaal niets zeker zijn

• Op/met de apostelpaarden gaan
  • Betekenis: lopend

• Op poten staan
  • Betekenis: In een brief nergens omheen praten

• Op rotsen ploegen
  • Betekenis: iets doen wat tevergeefse moeite is

• Op rozen zitten
  • Betekenis: erg gelukkig zijn en goed hebben

• Op staande voet (ontslagen worden)
  • Betekenis: direct

• Op stapel zetten
  • Betekenis: beginnen met iets

• Op stel en sprong vertrekken/gaan
  • Betekenis: onmiddellijk vertrekken/gaan

• Op streek helpen
  • Betekenis: op gang helpen

• Op til zijn
  • Betekenis: dingen zijn op dit moment gaande (met name veranderingen)

• Op twee gedachten hinken
  • Betekenis: geen beslissing kunnen nemen tussen oplossingen

• Op verhaal komen
  • Betekenis: uitrusten en op krachten komen

• Op voet van oorlog zijn/leven
  • Betekenis: erge ruzie hebben

• Op zijn achterste poten staan
  • Betekenis: Vreselijk boos worden

• Op zijn baadje krijgen
  • Betekenis: een pak slagen krijgen

• Op zijn dak krijgen
  • Betekenis: van iemand last krijgen

• Op zijn duimpje kennen
  • Betekenis: iets erg goed kennen

• Op zijn hoede (of quivive) zijn
  • Betekenis: voorzichtig zijn omdat het niet helemaal vertrouwd wordt

• Op zijn lauweren rusten
  • Betekenis: niets doen en genieten van de vrije tijd

• Op zijn neus kijken
  • Betekenis: teleurgesteld zijn

• Op zijn nummer zetten
  • Betekenis: zeer duidelijk maken dat iets erg ongewenst is

• Op zijn paasbest zijn
  • Betekenis: Op zijn best gekleed en goed verzorgd zijn

• Op zijn pootjes terecht komen
  • Betekenis: Het komt vanzelf wel voor elkaar

• Op zijn stokpaardje zitten
  • Betekenis: een liefhebberij zijn

• Op zijn stuk staan
  • Betekenis: zich niet laten ompraten en bij de eigen mening blijven

• Op zijn tellen passen
  • Betekenis: zeer goed opletten om niets fout te doen

• Op zijn vet teren
  • Betekenis: leven van gespaard geld

• Op zwart zaad zitten
  • Betekenis: geen geld hebben

• Open kaart spelen
  • Betekenis: Eerlijk en openhartig zijn

• Oude koeien uit de sloot halen
  • Betekenis: Oude problemen die niet meer ter zake doen oprakelen

• Oude wijn in nieuwe zakken zijn
  • Betekenis: het uiterlijk en de naam is wellicht verandert, maar de inhoud is hetzelfde gebleven

• Overal zijn neus in steken
  • Betekenis: zich overal mee bemoeien

• Over de balk gooien
  • Betekenis: onnodig geld uitgeven voor zaken die niet nodig zijn

• Over de brug komen
  • Betekenis: veel geld moeten betalen

• Over de hoge schoenen lopen
  • Betekenis: te ver gaan of niet realistisch zijn

• Over de kling jagen
  • Betekenis: Iemand doden

• Over de schreef gaan
  • Betekenis: een ernstige fout maken

• Over de tong gaan
  • Betekenis: over iemand worden vervelende dingen steeds gezegd

• Over één kam scheren
  • Betekenis: gelijk (hetzelfde) behandelen

• Over het paard tillen
  • Betekenis: verwend en geprezen zijn

• Overhoop liggen
  • Betekenis: ruzie met elkaar hebben

• Over koetjes en kalfjes praten
  • Betekenis: over allerlei onbelangrijke dingen praten

• Over lijken gaan
  • Betekenis: alles voor iets over hebben
  • Betekenis: alle goede en foute mogelijkheden gebruiken om het doel maar te halen

• Overstag gaan
  • Betekenis: na aandringen/lang er mee wachten toegeven

• Over veel schijven lopen
  • Betekenis: veel mensen die ergens zich mee bemoeien

P

• Paal en perk stellen
  • Betekenis: ergens een eind aan maken

• Paarlen voor de zwijnen werpen
  • Betekenis: iets moois en kostbaars geven aan iemand die de waarde er niet van inziet

• Paf staan
  • Betekenis: verbaasd of verbijsterd zijn

• Pal staan
  • Betekenis: Onbeweeglijk stilstaan
  • Betekenis: niet twijfelen aan de eigen mening

• Pap in de benen hebben
  • Betekenis: de benen willen niet meer vooruit

• Parels voor de zwijnen gooien
  • Betekenen aan hen die er de waarde niet van weten te schatten

• Pas uit de dop komen
  • Betekenis: maar pas ergens aan deelnemen

• Piano aan gaan
  • Betekenis: Heel rustig en langzaam gaan

• Poeha maken
  • Betekenis: Overdreven doen of drukte maken

• Poolshoogte nemen
  • Betekenis: (Eerst) kijken hoe de situatie is

• Poot-aan spelen
  • Betekenis: Hard doorwerken (om op tijd te zijn)

• Praten als Brugman
  • Betekenis: gemakkelijk mensen kunnen overtuigen en vlot en boeiend kunnen vertellen

• Precies in mijn straatje zijn
  • Betekenis: me precies goed uitkomen op het juiste moment

R

• Recht door zee gaan
  • Betekenis: altijd eerlijk zijn

• Roeien met de riemen die je hebt
  • Betekenis: het moeten doen met dat wat je hebt

• Roet in het eten gooien
  • Betekenis: de pret bederven of een plan laten mislukken

• Ruggespraak houden
  • Betekenis: eerst ergens over moeten overleggen

• Ruim baan maken
  • Betekenis: aan de kant gaan en ruimte maken op de weg

• Rustig aan, dan breekt het lijntje niet

• Rut zijn
  • Betekenis: geen geld meer hebben

S

• Schaakmat staan
  • Betekenis: geen oplossing meer weten

• Schitteren door afwezigheid
  • Betekenis: iedereen valt het op dat iemand afwezig is

• Schoon schip maken
  • Betekenis: schulden betalen
  • Betekenis: de boel opruimen
  • Betekenis: na ruzie/problemen samen er uit komen en het verleden laten rusten

• Schots en scheef zijn/staan
  • Betekenis: ongeordend door elkaar heen

• Schreeuwen als een mager varken
  • Betekenis: zeer hard schreeuwen vanwege pijn of angst

• Sinds jaar en dag (zijn)
  • Betekenis: al heel lang

• Sisyphusarbeid zijn
  • Betekenis: een karwei dat nooit af komt/afkomen kan

• Slapen als een roos
  • Betekenis: erg vast en heerlijk slapen

• Slecht gemutst zijn
  • Betekenis: een slecht humeur hebben

• Soldaat maken
  • Betekenis: iets aanbreken en volledig op maken

• Spaak lopen
  • Betekenis: mislukken

• Spijkers op laag water zoeken
  • Betekenis: uitermate achterdochtig zijn
  • Betekenis: onprettige opmerkingen maken over onbelangrijke zaken

• Spijkers met koppen slaan
  • Betekenis: eindelijk een stap vooruit in het proces

• Spitsroeden lopen
  • Betekenis: de fout onder ogen moeten zien en daarop uitgelachen worden

• Stank voor dank krijgen
  • Betekenis: voor het gedane werk geen dankjewel krijgen, zelfs commentaar

• Steeds verder van huis raken
  • Betekenis: verder van je doel afraken

• Steen des aanstoots zijn
  • Betekenis: iets/iemand specifieks dat iemand boos maakt

• Steen en been klagen
  • Betekenis: heel erg klagen

• Steek houden
  • Betekenis: relevant zijn, van toepassing zijn

• Stelen als de raven
  • Betekenis: alles maar stelen wat je kunt

• Stenen voor brood geven
  • Betekenis: iets geven waar de ander niets aan heeft

• Stevig in het zadel zitten
  • Betekenis: machtig zijn

• Storm in een glas water
  • Betekenis: Ophef over niets

• Strijk en zet gebeuren
  • Betekenis: erg vaak gebeuren

T

• Taal noch teken van iemand vernemen
  • Betekenis: niets van iemand horen/zien

• Tabak van iets hebben
  • Betekenis: iets niet langer willen

• Te diep in het glaasje kijken
  • Betekenis: te veel alcohol drinken en daardoor erg dronken zijn

• Te dom zijn om voor de du(i)vel te dansen
  • Betekenis: heel erg dom zijn

• Tegen de bierkaai vechten
  • Betekenis: met te veel tegenstand te maken krijgen en die niet aankunnen

• Tegen de borst stuiten
  • Betekenis: ergens zwaar moeite mee hebben

• Tegen de draad ingaan
  • Betekenis: het er niet er mee eens zijn en er tegen in gaan

• Tegen de klippen op gaan
  • Betekenis: aan een stuk doorgaan (met liegen)

• Tegen de lamp lopen
  • Betekenis: betrapt/gesnapt worden

• Tegen de maan blaffen
  • Betekenis: iets doen wat totaal niet helpt

• Tegen de stroom oproeien
  • Betekenis: tegen de meerderheid ingaan

• Tegen de verdrukking in groeien
  • Betekenis: ondanks zware omstandigheden toch vooruit komen

• Tegen heug en meug
  • Betekenis: met tegenzin doen

• Tegen wil en dank (doen/zijn)
  • Betekenis: met tegenzin

• Te goeder naam en faam bekend staan
  • Betekenis: bekend staan voor goede dingen

• Te hooi en te gras komen
  • Betekenis: zo nu en dan komen

• Te hoop lopen
  • Betekenis: in opstand komen

• Te kort schieten
  • Betekenis: iets onvoldoende hebben of doen

• Tekst en uitleg geven
  • Betekenis: precies tot in detail over iets vertellen

• Te kust en te keur gaan
  • Betekenis: zeer ruime keus hebben

• Ten hemel schreien
  • Betekenis: een toestand die zo erg is dat er eigenlijk direct iets aan gedaan zou moeten worden

• Te pas komen / Van pas komen
  • Betekenis: iets goed kunnen gebruiken

• Ter elfder ure
  • Betekenis: op het laatste ogenblik

• Ter ziele zijn
• Ter ziele gaan
  • Betekenis: gestorven zijn of sterven
  • Betekenis: ook figuurlijk: iets dat niet meer bestaat of actief is

• Te stade komen
  • Betekenis: goed uitkomen

• Te veel hooi op de vork nemen
  • Betekenis: meer willen doen dan je aankan, te veel werk op zich nemen, de hoeveelheid werk niet aankunnen

• Titanenarbeid verrichten
  • Betekenis: erg zwaar werk doen

• Tot de jaren des onderscheids komen
  • Betekenis: oud genoeg zijn om zelf te weten/mogen wat wel en niet mag

• Tot de tanden gewapend zijn
  • Betekenis: met allerlei soorten wapens voorzien zijn

• Tot het gaatje gaan
  • Betekenis: volhouden

• Tot in de puntjes regelen
  • Betekenis: alles nauwkeurig regelen

• Tot moes slaan
  • Betekenis: iets helemaal kapot slaan

• Tranen met tuiten huilen/schreien
  • Betekenis: heel erg huilen zonder dat het echt erg is

• Trillen als een juffershondje
  • Betekenis: van angst trillen

• Tuk op iets zijn
  • Betekenis: iets erg graag lusten of dol op zijn

• Tussen de klippen doorzeilen
  • Betekenis: op handige manier alle moeilijkheden vermijden

• Tussen servet en tafellaken zijn
  • Betekenis: niet bij de kleintjes maar ook niet bij de groten horen

• Tussen twee vuren zitten
  • Betekenis: moeten kiezen tussen twee onaangename mogelijkheden
  • Betekenis: zich bevinden tussen twee ruziemakers

• Tussen wal en schip geraken
  • Betekenis: iets raakt per ongeluk verloren of zoek

• Twee handen op een buik zijn
  • Betekenis: het altijd met elkaar eens zijn

• Twee linkerhanden hebben
  • Betekenis: onhandig zijn, werk altijd laten mislukken

• Twee ruggen uit een varken willen snijden
  • Betekenis: uit één ding dubbel het voordeel willen halen

• Twee vliegen in één klap slaan
  • Betekenis: door één ding te doen meteen twee dingen oplossen/bereiken

• Twee zielen, één gedachte
  • Betekenis: twee mensen die op hetzelfde moment hetzelfde idee hebben

• Twisten om des keizers baard
  • Betekenis: om kleinigheden ruzie maken

U

• Uit de band springen
  • Betekenis: gekke dingen doen die normaal niet worden gedaan

• Uit de brand zijn
  • Betekenis: geholpen zijn, problemen opgelost

• Uit de boot vallen
  • Betekenis: een eigen gang gaan

• Uit de duim zuigen
  • Betekenis: iets verzinnen

• Uit de grond stampen
  • Betekenis: erg snel iets opbouwen

• Uit de kluiten gewassen zijn
  • Betekenis: Erg stevig en groot zijn

• Uit de lucht komen vallen
  • Betekenis: erg plotseling en onverwacht

• Uit de pot van Egypte eten
  • Betekenis: Nog thuis bij de ouders eten die voor je zorgen

• Uit de school klappen
  • Betekenis: een geheim verklappen

• Uit de verf komen
• Goed uit de verf komen
  • Betekenis: goed bij anderen overkomen

• Uitgaan als een nachtkaars
  • Betekenis: geen leuk einde hebben

• Uit het goede hout gesneden
  • Betekenis: iemand is ergens geschikt voor

• Uit het jaar nul zijn
  • Betekenis: Niets voorstellen

• Uit het lood geslagen zijn
  • Betekenis: niet meer weten hoe het verder moet

• Uit zijn koker komen
  • Betekenis: Hij heeft het bedacht

• Uien tappen
  • Betekenis: Moppen vertellen

• Uit een ander vaatje tappen
  • Betekenis: anders gaan handelen

• Uit het veld geslagen zijn
  • Betekenis: helemaal van streek zijn

• Uitstel van executie
  • Iets onaangenaams wordt tijdelijk uitgesteld Later gaat dit toch nog gebeuren

• Uit zijn as herrijzen
  • Betekenis: opnieuw opgebouwd zijn na een brand

• Uit zijn slof schieten
  • Betekenis: erg boos worden
  • Betekenis: erg actief worden

• Uit zijn vel springen
  • Betekenis: zeer kwaad zijn

V

• Van alle markten thuis zijn
  • Betekenis: veel kunnen en handig zijn of veel weten

• Van a tot z
  • Betekenis: van begin tot eind

• Van de bok (laten) dromen
  • Betekenis: een pak slaag (laten) krijgen

• Van de bok op de ezel gaan
  • Betekenis: snel van onderwerp wisselen zonder rode draad

• Van de bovenste plank zijn
  • Betekenis: Van erg goede kwaliteit zijn

• Van de hand in de tand leven
  • Betekenis: zo gauw iets verdiend is het meteen weer uitgeven

• Van de hak op de tak springen
  • Betekenis: steeds weer van onderwerp wisselen en geen duidelijke rode draad in een verhaal hebben

• Van de hoed en de rand weten
  • Betekenis: Precies weten hoe het zit

• Van de kleef zijn
  • Betekenis: Gierig zijn

• Van de kook zijn
  • Betekenis: Helemaal in de war zijn

• Van de nood een deugd maken
  • Betekenis: zich aanpassen aan moeilijke omstandigheden en die benutten

• Van de os op de ezel springen
  • Betekenis: steeds van onderwerp veranderen

• Van de oude stempel zijn
  • Betekenis: van oude manieren gebruik maken en liever niet van nieuwe apparaten

• Van de prins geen kwaad weten
  • Betekenis: Niet weten dat hij een fout gemaakt heeft

• Van de ratten besnuffeld zijn
  • Betekenis: ben je nu helemaal gek!

• Van de regen in de drup
  • Betekenis: niet veel opschieten, van moeilijke omstandigheden in nog moeilijkere omstandigheden terecht komen

• Van de wal in de sloot helpen
  • Betekenis: iemand helpen waarbij diegene er slechter van wordt en grotere problemen heeft

• Van de wal in de sloot raken
  • Betekenis: van slechte omstandigheden in nog slechtere omstandigheden geraken

• Van een koude kermis thuiskomen
  • Betekenis: Teleurgesteld thuiskomen

• Van een leien dakje gaan
  • Betekenis: het gaat eenvoudig/goed zonder problemen

• Van een mug een olifant maken
  • Betekenis: van een klein probleem onnodig een groot probleem maken
  • Betekenis: erg overdrijven

• Van eeuwigheid tot amen duren
  • Betekenis: iets duurt heel erg lang, er komt maar geen einde aan

• Van god noch zijn gebod weten
  • Betekenis: slechte dingen durven doen

• Van haver tot gort (kennen)
  • Betekenis: volledig

• Van hetzelfde laken een pak zijn
  • Betekenis: identieke situatie

• Van je buik een afgod maken
  • Betekenis: erg veel geld uitgeven aan lekker eten en drinken

• Van kwaad tot erger komen/vervallen
  • Betekenis: Steeds erger worden

• Van leer trekken
  • Betekenis: beginnen met vechten
  • Betekenis: duidelijk laten merken dat iets als vervelend ervaren wordt

• Van lotje getikt zijn
  • Betekenis: niet goed bij het verstand zijn

• Van meet af aan (zijn)
  • Betekenis: vanaf het eerste begin

• Van Scylla in Charybdis vervallen/geraken
  • Betekenis: van moeilijke omstandigheden in nog moeilijkere omstandigheden terechtkomen

• Van streek raken
  • Betekenis: erg in de war door iets geraken

• Van Teeuwes nog Meeuwes weten
  • Betekenis: ergens van helemaal geen verstand hebben

• Van toeten noch blazen weten
  • Betekenis: van iets geen verstand hebben

• Van twaalf ambachten en dertien ongelukken zijn
  • Betekenis: telkens ander werk doen maar er bij geen van allen iets terecht brengen

• Van twee kaden de beste kiezen
  • Betekenis: Uit twee onaangename dingen de minst slechtste kiezen

• Van twee walletjes/wallen eten
  • Betekenis: beide partijen te vriend proberen te houden om van beiden iets te krijgen

• Van wal steken
  • Betekenis: beginnen met spreken, beginnen met een verhaal

• Van wanten weten
  • Betekenis: weten hoe zaken aangepakt moeten worden

• Van zessen klaar
  • Betekenis: erg handig zijn en van aanpakken weten

• Van zijn hart geen moordkuil maken
  • Betekenis: zijn gevoelens niet opkroppen, vrijuit zeggen wat je niet bevalt, eerlijk zeggen over hoe er over iets gedacht wordt

• Van zijn stokje gaan
  • Betekenis: flauwvallen

• Van zijn stuk raken
  • Betekenis: onzeker worden en niet meer weten wat te zeggen

• Vast in het zadel zitten
  • Betekenis: zeker van iemands positie zijn in een organisatie

• Vaste voet aan de grond krijgen
  • Betekenis: iets gedaan krijgen en/of als gebruikelijk beschouwd gaan worden

• Veel in de melk te brokkelen hebben
  • Betekenis: veel invloed ergens hebben

• Veel in zijn mars hebben
  • Betekenis: veel aanleg hebben en veel weten

• Veel noten op zijn zang hebben
  • Betekenis: veel eisen en wensen dat aan alle verlangens wordt voldaan

• Veel poespas hebben
  • Betekenis: veel overdrijven en drukte maken

• Veel stof doen opwaaien
  • Betekenis: iets heeft grote invloed op wat er leeft bij mensen

• Veel vijven en zessen hebben
  • Betekenis: veel bezwaren hebben

• Veel voeten in de aarde hebben
  • Betekenis: veel moeite en tijd kosten

• Veld winnen
  • Betekenis: steeds belangrijker worden

• Vel over been zijn
  • Betekenis: erg mager zijn

• Verdrinken eer men water gezien heeft
  • Betekenis: mislukken voordat het begonnen is

• Verkeren kunnen
  • Betekenis: omstandigheden kunnen snel veranderen

• Verkikkerd zijn
  • Betekenis: dol zijn op iemand/iets of verliefd zijn op iemand

• Vette en magere jaren (hebben)
  • Betekenis: jaren met meer welvaart en minder werkloosheid en jaren met minder welvaart en meer werkloosheid

• Vis noch vlees zijn
  • Betekenis: voor niemand een oplossing zijn

• Voet bij stuk houden
  • Betekenis: niet toegeven, bij de eigen ideeën blijven

• Vogels van diverse pluimage
  • Betekenis: mensen met allerlei diverse achtergronden

• Volgens Bartjens
  • Betekenis: de allereenvoudigste rekenstof (als referentie aan onderwijzer Willem Bartjens die een bekend rekenboekje schreef)

• Voor anker gaan
  • Betekenis: ergens gaan wonen en langer verblijven

• Voor dag en dauw (zijn)
  • Betekenis: heel vroeg

• Voor de bakker zijn
  • Betekenis: voor elkaar zijn, in orde zijn

• Voor de bui binnen zijn
  • Betekenis: voordat het slecht werd genoeg verdiend hebben

• Voor de vuist weg (spreken)
  • Betekenis: zonder voorbereiden iets moeten vertellen

• Voor een appel en een ei iets hebben gekocht/verkocht
  • Betekenis: iets voor een veel te lage prijs hebben gekocht of verkocht

• Voor een prikje kopen
  • Betekenis: voor een zeer lage prijs kopen

• Voor galg en rad opgroeien
  • Betekenis: vanaf de jeugd een levenspad volgen dat later waarschijnlijk naar criminaliteit leidt

• Voor geen kleintje vervaard zijn
  • Betekenis: veel durven

• Voor hetere vuren gestaan hebben
  • Betekenis: wel moeilijkere dingen gedaan hebben

• Voor het inkoppen hebben
  • Betekenis: een eenvoudige kans om in een discussie een punt te maken dankzij een voorzet van een ander

• Voor het lapje gaan
  • Betekenis: zeer voorspoedig gaan zonder problemen

• Voor iemand door het vuur gaan
  • Betekenis: elkaar altijd helpen

• Voor iemand in de bres springen
  • Betekenis: iemand helpen

• Voor iemand in het krijt treden
  • Betekenis: iemand helpen en verdedigen

• Voor iemand of iets zijn petje afnemen
  • Betekenis: ergens respect voor hebben

• Voor iets moeten bloeden
  • Betekenis: de gevolgen moeten dragen

• Voor Pampus liggen
  • Betekenis: dronken of bewusteloos zijn

• Voor schut staan
  • Betekenis: een blunder begaan voor de ogen van anderen (en schamen)

• Voor spek en bonen meedoen
  • Betekenis: zonder winst of kost laten meedoen
  • Betekenis: meedoen maar door de andere deelnemers niet serieus worden genomen

• Voor stoelen en banken praten
  • Betekenis: maar weinigen die naar iemands verhaal luisteren

• Vreemde ogen dwingen
  • Betekenis: de ogen van een vreemde heeft meer invloed op je dan van een bekende

• Vroeg in de weer zijn
  • Betekenis: vroeg aan het werk zijn

• Vroeg uit de veren zijn
  • Betekenis: vroeg opstaan

W

• Water bij de wijn doen
  • Betekenis: compromissen sluiten door allebei/allemaal genoegen nemen met iets wat je eerst niet wilde accepteren, minder eisen, eisen bijstellen, genoegen nemen met minder

• Water en vuur zijn
  • Betekenis: elkaar niet kunnen verdragen

• Water in zee dragen
• Water naar de zee dragen
  • Betekenis: iets doen wat totaal zinloos is / iets overbodigs doen

• Weinig armslag hebben
  • Betekenis: weinig ruimte hebben om uit te breiden of weinig mogelijkheden hebben, meestal in geld uitgedrukt

• Werk aan de winkel zijn
  • Betekenis: veel werk te verzetten zijn

• Werken als een paard
  • Betekenis: Zeer hard werken

• Werken zolang het dag is
  • Betekenis: werken zo lang iemand kan

• Weten hoe de vork in de steel zit
  • Betekenis: precies weten wat er gebeurd is

• Weten waar Abraham de mosterd haalt
  • Betekenis: Zeer diepgaande kennis van een zaak hebben

• Weten waar de schoen wringt
  • Betekenis: de oorzaak van de problemen weten

• Wie goed doet, goed ontmoet.
  • Betekenis: als iemand zich naar anderen goed gedraagt, behandelen anderen diegene ook goed

• Wijd en zijd zijn
  • Betekenis: bij iedereen bekend zijn

• Willens en wetens iets doen
  • Betekenis: met opzet

• Willen weten welk vlees men in de kuip heeft
  • Betekenis: eerst willen weten hoe iemand is

• Woorden hebben
  • Betekenis: ruzie of enigheid hebben

• Woord houden
  • Betekenis: doen wat iemand beloofd heeft

Wind

• De huik naar de wind hangen
  • Betekenis: wanneer de tegenpartij komt het met hun eens zijn

• De wind er onder hebben
  • Betekenis: gezag hebben en het op gang (kunnen) brengen

• De wind in de zeilen hebben
  • Betekenis: voorspoed hebben

• De wind van voren krijgen
  • Betekenis: kritiek krijgen, direct gezegd worden wat er mis is

• De wind waait uit die hoek
  • Betekenis: op een bepaalde manier de bedoeling zijn

• De wind waait uit een andere hoek
  • Betekenis: de omstadigheden zijn veranderd

• Iemand de wind uit de zeilen nemen
  • Betekenis: iets doen/zeggen en daarmee zorgen dat iemand's kritiek verstomt

• Iets in de wind slaan
  • Betekenis: naar een advies niet naar luisteren

• Niet van de wind kunnen leven
  • Betekenis: moeten werken om alles te kunnen betalen

• Tegen windmolens vechten
  • Betekenis: tegen irreële gevaren/zaken vechten

• Voor de wind gaan
  • Betekenis: voorspoed hebben

• Weten uit welke hoek de wind waait
  • Betekenis: weten wat iemand er mee bedoelt

Zie ook: Uitdrukkingen en gezegden over Wind in Wikiwoordenboek

Z

• Ze achter de ellebogen hebben
  • Betekenis: zich anders voordoen dan wie die is en niet te vertrouwen zijn

• Ze niet alle vijf hebben
  • Betekenis: vreemd gedragen of niet goed bij het verstand zijn

• Ze zien vliegen
  • Betekenis: niet goed bij het verstand zijn

• Ziende blind zijn
  • Betekenis: bijvoorbeeld iemand wel kennen maar toch niet de verkeerde eigenschappen zien

• Zich aan een ander spiegelen
  • Betekenis: zich vergelijken met een ander

• Zich een aap lachen
  • Betekenis: heel erg lachen

• Zich een hoedje schrikken
  • Betekenis: zich enorm schrikken

• Zijn eigen glazen ingooien
  • Betekenis: het voor zichzelf bederven

• Zich er met Jantje van Leiden afmaken
  • Betekenis: Onzorgvuldig zijn en weinig aandacht aan het werk besteden

• Zich geradbraakt voelen
  • Betekenis: erg moe zijn en diverse pijnen hebben

• Zich het kaas niet van het brood laten eten
  • Betekenis: Voor het eigen belang opkomen

• Zich het vuur uit de sloffen lopen
  • Betekenis: heel erg de best doen

• Zich in alle bochten wringen
  • Betekenis: alle mogelijkheden proberen

• Zich in de kaart laten kijken
  • Betekenis: Geheim prijsgeven

• Zich in het hol van de leeuw wagen
  • Betekenis: ergens heen gaan waar je moeilijkheden kunt verwachten

• Zich katoen houden
  • Betekenis: Zich rustig houden

• Zich met hand en tand verzetten
  • Betekenis: zich zich heftig verzetten en er alles aan doen om het niet te laten doorgaan

• Zich op de vlakte houden
  • Betekenis: niet uitkomen voor de eigen mening

• Zich op glad ijs wagen/begeven
  • Betekenis: ergens over gaan praten waar die weinig van af weet

• Zich schrap zetten
  • Betekenis: klaarmaken om de klap op te vangen

• Zich (te) sappel maken
  • Betekenis: zich (te) druk over iets maken

• Zich tussen hangen en wurgen bevinden
  • Betekenis: zich in gevaarlijke en moeilijke omstandigheden bevinden

• Zich uit de markt prijzen
  • Betekenis: door eigen toedoen laten anderen diegene links liggen

• Zich uit de naad werken
  • Betekenis: hard werken

• Zich uit de voeten maken
  • Betekenis: er van door gaan, gauw weggaan

• Zich van de domme houden
  • Betekenis: doen alsof je er niets van weet

• Zijn achilleshiel zijn
  • Betekenis: de zwakke kant/plek van iemand zijn

• Zijn bekomst ergens van hebben
  • Betekenis: ergens genoeg van hebben

• Zijn beslag krijgen
  • Betekenis: na veel moeite voor elkaar krijgen

• Zijn biezen pakken
  • Betekenis: er vandoor gaan

• Zijn draai nemen
  • Betekenis: van mening veranderen

• Zijn draai vinden/hebben
  • Betekenis: ergens met plezier iets doen

• Zijn eigen boontjes wel kunnen doppen
  • Betekenis: Menen dat men andermans hulp niet nodig heeft

• Zijn eigen graf graven/delven
  • Betekenis: het voor zichzelf bederven

• Zijn eigen nest bevuilen
  • Betekenis: vervelende dingen over de eigen familie zeggen

• Zijn eigen straatje vegen
  • Betekenis: zijn eigen werk doen

• Zijn ei niet kwijt kunnen (raken)
  • Betekenis: niet kunnen zeggen wat iemand wil zeggen

• Zijn gal spuwen
  • Betekenis: iets afkeuren en dat duidelijk laten merken

• Zijn handen dichtknijpen
  • Betekenis: erg veel geluk hebben

• Zijn handen in onschuld wassen
  • Betekenis: doen alsof hij geen schuld heeft

• Zijn handen jeuken
  • Betekenis: er erg veel zin in hebben te beginnen

• Zijn hand in een wespennest steken
  • Betekenis: zich bemoeien met een problematisch onderwerp en wellicht daardoor zelf moeilijkheden krijgen

• Zijn hart aan iets ophalen
  • Betekenis: ergens enorm van genieten

• Zijn hart luchten
  • Betekenis: iemand over de problemen vertellen die hij bij zich draagt

• Zijn hart uitstorten
  • Betekenis: bij iemand alles (in vertrouwen) vertellen over de moeilijkheden

• Zijn hart vasthouden
  • Betekenis: in spanning iets afwachten

• Zijn hebben en houwen verliezen
  • Betekenis: alles wat iemand bezit kwijtraken

• Zijn huid zo duur mogelijk verlopen
  • Betekenis: zo goed als mogelijk zich verdedigen

• Zijn kruit verschieten
  • Betekenis: Te snel of te veel alles geven, waardoor men later tekort komt

• Zijn laatste troef uitspelen
  • Betekenis: het laatste wat iemand achter de hand had naar buiten brengen

• Zijn leven in de waagschaal stellen
  • Betekenis: actie ondernemen waarbij het eigen leven in gevaar kwam

• Zijn licht niet onder de korenmaat zetten
  • Betekenis: meespreken, je mening geven en laten merken dat je er iets van weet

• Zijn mond voorbij praten
  • Betekenis: meer zeggen dan dat er gezegd mag worden en/of het verklappen van een geheim

• Zijn ogen de kost geven
  • Betekenis: alles goed in zich opnemen

• Zijn ogen voor iets sluiten
  • Betekenis: doen alsof iets er niet is

• Zijn pappenheimers kennen
  • Betekenis: Weten hoe diens pupillen zijn

• Zijn pen in gal dopen
  • Betekenis: het oneens zijn en dat duidelijk laten blijken in een schrijven

• Zijn rokje omkeren
  • Betekenis: lid van een andere (bv politieke) partij worden

• Zijn schaapjes op het droge hebben
  • Betekenis: de zaken op orde hebben of voldoende hebben om niet meer te hoeven werken

• Zijn slag slaan
  • Betekenis: op het goede moment de kansen benutten, bv dingen kopen

• Zijn sporen verdienen
  • Betekenis:zijn bekwaamheid bewijzen

• Zijn sporen verdiend hebben
  • Betekenis: door iemands werk getoond te hebben dat diegene er goed in is

• Zijn trekken thuis krijgen
  • Betekenis: door anderen op dezelfde manier behandeld worden als je hun behandelde (bv met een streek)

• Zijn vingers branden
  • Betekenis: ergens mee bemoeien en daardoor zelf in moeilijkheden komen

• Zijn wilde haren verliezen
  • Betekenis: minder gekke dingen gaan doen

• Zijn woorden op een goudschaaltje wegen
  • Betekenis: pas dingen zeggen als die uitgebreid overdacht zijn

• Zijn woord gestand doen
  • Betekenis: doen wat iemand beloofd heeft

• Zijn zegel aan iets hechten
  • Betekenis: goedkeuring of toestemming ergens aan geven

• Zijn ziel in lijdzaamheid bezitten
  • Betekenis: geduldig afwachten wat er gebeuren gaat

• Zo arm als Job
  • Betekenis: Niets meer hebben

• Zo brutaal als de beul zijn
  • Betekenis: erg brutaal zijn

• Zo dicht als een pot zijn
  • Betekenis: Goed kunnen zwijgen/geheimen bewaren

• Zo dood als een pier (zijn)
  • Betekenis: Morsdood zijn

• Zo doof als een kwartel zijn
  • Betekenis: Erg doof zijn

• Zoete broodjes bakken
  • Betekenis: poeslief/erg vriendelijk zijn

• Zo gezond als een vis (zijn/voelen)
  • Betekenis: zich erg gezond, goed en/of gelukkig voelen

• Zo glad als een aal
  • Betekenis: iemand die zich overal uitpraat

• Zo helder als koffiedik zijn
  • Betekenis: Er niets van begrijpen

• Zo klaar als een klontje voor iemand zijn
  • Betekenis: Het helemaal begrijpen

• Zo kwaad als een spin zijn
  • Betekenis: erg kwaad zijn

• Zo lek als een zeef zijn
  • Betekenis: heel erg lek zijn

• Zonder slag of stoot overgeven/etc
  • Betekenis: zonder verzet

• Zonder (te) blikken of (te) blozen
  • Betekenis: zonder zich van iemand iets aan te trekken en zonder te schamen

• Zo oud als de weg naar Rome zijn
• Zo oud als de weg naar Kralingen zijn
  • Betekenis: heel erg oud

• Zo oud als Methusalem zijn
  • Betekenis: iemand die bijzonder oud is
  • Gebaseerd op Genesis 5:27

• Zo slim als een vos zijn
  • Betekenis: heel erg slim zijn

• Zo vrij als een vogeltje in de lucht
  • Betekenis: alles kunnen doen en laten wat iemand wil

• Zo zeker als de bank
  • Betekenis: Iemand die in alles te vertrouwen is

• Zuinig kijken
  • Betekenis: teleurgesteld of verdrietig kijken

• Zuinigheid die de wijsheid bedriegt
  • Betekenis: door het baseren van een beslissing (bv aankoop) op basis van hoeveel iets kost, levert dit later juist extra problemen en kosten met zich mee zodat iemand duurder uit is

• Zuur opbreken
  • Betekenis: ergens mee in moeilijkheden komen (later)

• Zwaar op de hand zijn
  • Betekenis: allerlei risico's zien en met vele bezwaren (of dit aan moeten horen)

• Zwaar op de maag liggen
  • Betekenis: iets een erg moeilijk probleem vinden

• Zwijgen als het graf
  • Betekenis: helemaal niets zeggen en/of totaal niets over iets vertellen

• Zwijgen in alle talen
  • Betekenis: helemaal niets zeggen
  • Betekenis: niets van zich laten horen

Zie ook

• Nederlandstalige spreekwoorden
• Nederlandstalige weerspreuken

Externe bron

• F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden, W.J. Thieme & Cie, Zutphen, 1923-1925 (vierde druk).