Lodewijk XIV van Frankrijk

Lodewijk XIV van Frankrijk (1638-1715) bekend als de Zonnekoning, was koning van Frankrijk en van Navarra.

• „Iedere keer als ik een benoeming doe, maak ik honderd ontevredenen en één ondankbare.”

Lodewijk XIV (1638-1715)

Wikipedia

• Origineel in het Frans:
  “Toutes les fois que je donne une place vacante, je fais cent mécontents et un ingrat.”
• Bron: Voltaire, Le Siècle de Louis XIV, 1751, hoofdstuk 26
• Aanhaling(en): Dehaene: ‘Waarom pakken jullie altijd de politici?’ Tobback: ‘Ze willen u niet verstaan, Jean-Luc’, De Standaard, 10 augustus 2013

• „Ik ga heen, maar de Staat zal altijd blijven.”

• Origineel in het Frans:
  “Je m'en vais, mais l'Etat demeurera toujours.”
• Bron: Marquis de Dangeau, Mémoire sur la mort de Louis XIV, 1858, p. 24
• Aanhaling(en): Net verschenen titels van Marc van der Holst, Iris Hannema en Olivier Guez, de Volkskrant, 20 april 2018
• Deze woorden waren onderdeel van de boodschap die Lodewijk XIV meegaf op zijn sterfbed.

Onbewezen toegeschreven

• „Ik voerde al te graag oorlog.”

• Origineel in het Frans:
  “J'ai trop aimé la guerre.”
• Bron: Voltaire, Le Siècle de Louis XIV, 1751, hoofdstuk 28
• Aanhaling(en): Luc Panhuysen, Oranje tegen de Zonnekoning. De strijd van Willem III en Lodewijk XIV om Europa, 2016
• Volgens Voltaire waren deze woorden onderdeel van de boodschap die Lodewijk XIV op zijn sterfbed meegaf aan de dauphin ("J'ai trop aimé la guerre; ne m'imitez pas en cela"). De bewaarde minuut laat zien dat er weliswaar iets van die strekking werd gezegd, maar zonder expliciet gewag te maken van een liefde voor oorlog ("Ne m'imitez pas dans les guerres").

Referenties

Ten onrechte toegeschreven

• „De staat, dat ben ik.”

• Origineel in het Frans:
  “L'état, c'est moi.”
• Bron: Charles Pinot Duclos, Mémoires secrets sur le règnes de Louis XIV, la Régence et le règne de Louis XV, vol. 1, 1791, p. 16; C.D. Erhard, Betrachtungen über Leopolds des Weisen Gesetzgebung in Toscana, 1791, p. 30.
• Aanhaling(en): Susanne Foitzik en Olaf Fritsche, De mierenmaatschappij. Over het leven van mieren en wat wij mensen van ze kunnen leren, 2020
• Deze slagzin van het absolutisme begon eind 18e eeuw op schrift te circuleren. Waar aanvankelijk nauwelijks context werd gegeven, legden 19e-eeuwse historici het verband met een anekdote van Voltaire over een confrontatie tussen de zeventienjarige Lodewijk en het Parlement van Parijs in 1655. Maar de authenticiteit van de uitspraak werd betwijfeld en betwist. Vaak wordt erop gewezen dat de uitspraak moeilijk te rijmen valt met Lodewijks laatste woorden: "Je m'en vais, mais l'Etat demeurera toujours".

Referenties