Edgar Fernhout

Edgar Fernhout (Bergen (Noord-Holland), 17 augustus 1912 – aldaar, 4 november 1974) was een Nederlands kunstschilder die zich ontwikkelde van realistische naar abstracte kunst..

Wikipedia

Citaten van Edgar Fernhout - chronologisch

• „het bouquet is nu vrijwel af – maar steeds zie ik weer wat te doen. Het is lastig zoo'n schilderijtje, dat je eigenlijk vlug wilt maken, en waar je niet van af kunt komen. [..] De "dorre vijgebladeren" zijn nu ook al een heel eind gevorderd. Ze liggen op de aarde – die naar achter afloopt – zooals ze hier [in Alassio, Italië] altijd terrasvormige stukken grond hebben – op de achtergrond de bergen – ver – met een lichte lucht erboven.”

• Bron: Edgar Fernhout, brief februari 1937, Alassio, Italië, aan Charley Toorop, Bergen
• Aanhaling(en): Mieke Rijnders 'Verwantschap en eigenheid - drie generaties Toorop-Fernhout', in De Toorop Dynastie, Stedelijk Museum Alkmaar, Waanders Uitgevers, Zwolle, 2020, p. 83
• Nog in februari 1937 was Fernhout bezig om een paar kleine stillevens klaar te krijgen voor de expositie in maart 1937 'Drie Generaties - Jan Toorop, Charley Toorop en Edgar Fernhout' bij kunsthandel Nieuwenhuizen Segaar in Den Haag

• „Tot m'n spijt kan ik niet aan uw verzoek voldoen, omdat ik nooit schrijf – schilderen is al moeilijk genoeg.”

• Bron: Edgar Fernhout, brief Henri Wiessing, 1949
• Aanhaling(en): A. H. Huussen jr Jacoba van Heemskerck van Beest, 1876 – 1923: schilderes uit roeping, red. Marleen Blokhuis, Waanders, Zwolle, 2005, p. 212

• „Ik heb geen opleiding gehad, maar ik ben de zoon van Charley Toorop en kleinzoon van Jan Toorop en heb dus veel tusschen schilderijen en schilderende mensen gezeten en zo het vak geleerd.”

• Bron: Edgar Fernhout, brief 5 juli 1952, catalogus De Toorop Dynastie, red. Mieke Rijnders, Marjan van Heteren, Caroline Roodenburg, Marja Bosma; Stedelijk Museum Alkmaar, Waanders Uitgevers, Zwolle, 2020
• Aanhaling(en): website Mnd vd Gesciedenis, '*14. De Toorop Dynastie, Stedelijk Museum Alkmaar t/m 26 januari 2020'
• Fernhout plaats zich met dit citaat bewust in de Toorop Dynastie - iets wat hij een aantal jaren eerder veel verder van zich af hield

• „De sprong is nu gemaakt. Ik heb me nu wezenlijk bevrijd van hetgeen vroeger is gebeurd. De nieuwe [schilder]taal heb ik gevonden. Waar het nu om gaat, is die taal te verrijken, te intensiveren..”

• Bron: Edgar Fernhout, brief aan George Cammelbeeck, 1957
• Aanhaling(en): George Cammelbeeck, zijn publicatie 'Edgar Fernhout', Amsterdam 1969, p. 8+9 en 'Drie generaties Toorop, Het Financieele Dagblad, 2 nov. 2019
• Fernhout schreef Cammelbeeck naar aanleiding van zijn belangrijke schilderij 'Stronken' dat hij kort daarvoor had gemaakt; hij zag zijn werk als een nieuwe start in zijn schilderen

• „Deze twee zalen [in het Van Abbemuseum] laten de hele lijn zien van mijn ontwikkeling; het vroegste dateert van 1944, het laatste is van vorig jaar [1961]. Maar wezenlijke veranderingen zijn er niet. In mijn eerste schilderijen zijn alle elementen van nu al aanwezig: zee, duinen, maar rechtstreekser herkenbaar. Wat niet wil zeggen dat ik nu abstraheer: ik maak een nieuw beeld van wat ik zie, ik vertaal het in ritme en kleur.”

• Bron: Edgar Fernhout, eigen toelichting bij zijn museaal overzicht in 1963 'Exposeert: Edgar Fernhout in Van Abbe'
• Aanhaling(en): Van Abbemuseum Collectie: 'HERFST 1962', Edgar Fernhout en 'Citaten en quotes van de Nederlandse kunstenaar Edgar Fernhout (1912 - 1974)', op Art-abstract
• Fernhout licht zijn overgang toe van het realistische schilderen naar zijn abstractere kunst, waarbij zijn eigen waarnemen van de omgeving van Bergen (waar hij woont en werkt) uitgangspunt blijft

• „Mensen als Mondriaan en Rietveld kwamen bij ons aan huis. Achteraf beschouwd is het zowel een voor- als een nadeel te noemen dat mijn moeder Charley Toorp schilderde. Vanaf de jaren [19]twintig heb ik helemaal in de stuwing gezeten. Ik ben opgegroeid met de veranderende schilderkunst en vond alles heel gewoon, ik kon niet geschokt worden. Maar misschien heb ik juist daarom vanaf het begin mijn eigen weg kunnen gaan.”

• Bron: Edgar Fernhout, 'Exposeert: Edgar Fernhout in Van Abbe', Nieuwe Eindhovense Krant, 9 maart, 1963
• Aanhaling(en): Edgar Fernhout, in Ruimte voor Kunst en Cultuur
• Fernhout doelt op de vele kunstenaars rondom zijn moeder Charley Toorop in hun Amsterdamse tijd, wonend aan de Leidsegracht; contacten die diverse kunststromingen vertegenwoordigden; van magisch realisme tot abstract

• „[Piet] Mondriaan is erg belangrijk voor mij geweest, ik vind zijn werk bijzonder mooi. Maar dat is aan de buitenkant van mijn schilderijen niet te zien..”

• Bron: Edgar Fernhout, 'Exposeert: Edgar Fernhout in Van Abbe', Nieuwe Eindhovense Krant, 9 maart, 1963
• Aanhaling(en): Antoon Erftemeijer, [https://www.franshalsmuseum.nl/wp-content/uploads/2017/12/Catalogus_Lucht.pdf Lucht in de Nederlandse Kunst sinds 1850; catalogus, Frans Halsmuseum, 2017 p. 68
• Fernhout heeft Mondriaan vaak in zijn atelier opgezocht, toen hij met zijn moeder Charley Toorop van 1930 tot 1932 in Parijs verbleef, en zelf portretten schilderde

• „Ik moet helemaal 'zee' worden of 'dooi' of 'winter' om zee, dooi en winter te kunnen schilderen. Die schilderen dan, door middel van mij, zichzelf. Dat zijn langdurige processen, vandaar dat ik maar weinig produceer. [..] Als mijn kunst zo natuurlijk zou worden als de natuur die ze verbeeldt, dat zou natuurlijk heel goed zijn.”

• Bron: Edgar Fernhout brief, in 'Exposeert: Edgar Fernhout in Van Abbe'; Nieuwe Eindhovense Krant, 9 maart, 1963
• Aanhaling(en): De Gelderlander, 'Fernhout moest 'zee' worden', 18 november 2009
• Fernhout wijst in dit citaat de wortel van zijn schilderkunst aan; zijn eigen langdurige en intensieve waarneming

• „Ik benijd [Karel] Appel, het moet heerlijk zijn, zo'n moment van bevrijding, als je in een paar uur of minder zelfs, een schilderij op het doek smijt. Ik kan dat niet. Zijn stukken ontstaan op grond van een gekke, innerlijke spanning. Elke dag sta ik in mijn atelier en elke dag schilder ik enkele uren [..] en daarbuiten doe ik eigenlijk niets..”

• Bron: Lambert Tegenbosch, 'Edgar Fernhout', interview in de Volkskrant, 13 februari 1965
• Aanhaling(en): RK & C, 'Edgar Fernhout', op Ruimte voor Kunst en Cultuur]

• „Ondergetekenden stellen vast dat in de loop der jaren een totale vervreemding is ontstaan tussen de Rijksacademie en de Nederlandse kunstenaarswereld. De oorzaak van deze kloof ligt in het standpunt van de directie van de Rijksacademie dat het negentiende-eeuwse beginsel van kunstonderwijs ook in deze tijd uitgangspunt moet zijn voor een programma van dit instituut.”

• Bron: open brief in Vrij Nederland, 21 september 1968 aan de minister van C.R.M., Klompé
• Aanhaling(en): Nico J. Brederoo, De dynastie Toorop, Ons Erfdeel. Jaargang 38, 1995 p. 333
• Fernhout was een van de initiatiefnemers van de brief, die hiermee wilden aankaarten hoe de traditionele werkwijze op de Rijksacademie te Amsterdam het contact met het actuele kunstgebeuren belemmerde voor de jonge kunstenaars

• „..Ik heb wel de tijd mee, [..] omdat ik heb mogen meemaken, dat de draad weer opgenomen is, die na Mondriaan afgebroken was.”

• Bron: Edgar Fernhout, brief 1973, in De sprong is nu gemaakt. Edgar Fernhout modernist, M. Rijnders, Y. Koopmans en A. van den Berk; expositie-catalogus, Museum voor Moderne Kunst) Deventer/Arnhem 2009, p. 134
• Aanhaling(en): De Gelderlander, [https://www.gelderlander.nl/overig/fernhout-moest-zee-worden~a37dc950/ 'Fernhout moest 'zee' worden', 18 november 2009
• Fernhout verwijst naar de tweede abstracte golf onder kunstenaars, die vanaf circa 1945-50 in Europa en Amerika is opgekomen, en waar hij zichzelf als onderdeel van zag

Citaten - ongedateerd

• „..De zee is zo innerlijk, zo introvert, dat het bijna niet meer naar buiten te brengen, te verbeelden is. Wat ik wil, is een eenheid, de eenheid die er tussen alles is..”

• Bron: Joost Zwagerman, Grote groet uit Zwagerland: Ode aan Noord-Holland door zijn bekendste schrijver, Singel Uitgeverijen, 6 nov. 2018, p.?
• Aanhaling(en): Antoon Erftemeijer, Lucht in de Nederlandse Kunst sinds 1850, Frans Halsmuseum, 2017, p. 8
• Citaat van Fernhout komt uit een brief van hem en verwoordt wat het doel is van zijn schilderen; zeer waarschijnlijk in zijn latere, abstracte fase

• „Mijn kijken is mijn schilderen. Schilderen is voor mij, om zo te zeggen geen picturaal maar een menselijk probleem: telkens hetzelfde zeggen, maar voller, intenser, meer zelf betrokken bij de wereld die je verbeeldt.”

• Bron: Van Abbemuseum Collectie: 'HERFST 1962', Edgar Fernhout
• Aanhaling(en): Art-abstract, 'Citaten en quotes van de Nederlandse kunstenaar Edgar Fernhout (1912 - 1974)'
• Ook in dit citaat benadrukt Fernhout zijn eigen waarnemen van de wereld om hem heen, als uitgangspunt voor zijn abstracte werk

• „..het [doel van schilderen] is niet te definiëren, ook voor mezelf niet - maar dat wil ik ook niet - want het is ergens dat ongrijpbare waar het om gaat.”

• Bron: De sprong is nu gemaakt. Edgar Fernhout modernist, M. Rijnders, Y. Koopmans en A. van den Berk; expositie-catalogus, Museum voor Moderne Kunst) Deventer/Arnhem 2009, p. 138
• Aanhaling(en): Antoon Erftemeijer, [https://www.franshalsmuseum.nl/wp-content/uploads/2017/12/Catalogus_Lucht.pdf Lucht in de Nederlandse Kunst sinds 1850, expositiecatalogus Frans Halsmuseum, 2017 p. 92

Citaten over Edgar Fernhout - chronologisch

• „Ik ben toch zoo blij dat je niet bij de Willink-Koch-Schumacher sfeer komt! Je begint heel andere dingen in je werk te krijgen, gelukkig.”

• Bron: Charely Toorop, brief aan Edgar Fernhout c. 1937, Rik Fernhout: 'Niemand van mijn familie heeft zich opgesloten om alleen met schilderen bezig te zijn', Historisch Nieuwsblad mei 2002
• Aanhaling(en): ISSUU, N.v.O: recensie 'Charley, stuk over schilderes Toorop', Universe online, 23 februari 1990
• Charely Toorop waakte ervoor dat haar jonge zoon Edgar zijn realistische schilderen onder invloed van de 3 genoemde magisch-realistische kunstenaars om zou laten buigen naar de sfeer van het Magisch Realisme; dit speelde gedurende de jaren 1930-40

• „..zijn [ jonge Edgar Fernhout ] groei is nog een lange, maar ik geloof dat hij in Holland een heel aparte figuur wordt.”

• Bron: Charley Toorop, brief, 1938
• Aanhaling(en): Kunstbus, Charlie Toorop
• Charley Toorop bemoeide zich intensief met de stijl van haar schilderszoon Edgar en organiseerde tentoonstellingen van zijn werk in Nederland

• „Mijnheer Fernhout betekende veel voor mij, hij was als een spiegel voor mij.”

• Bron: Hans van Hoek, brief, c. 1974, aan Netje (tweede vrouw van Fernhout)
• Aanhaling(en): Nico J. Brederoo, De dynastie Toorop, Ons Erfdeel. Jaargang 38(1995) p. 334
• Hans van Hoek was student op de kunstopleiding Ateliers 63 waar Edgar Fernhout van 1967 tot aan zijn dood begeleiding gaf aan jonge kunstenaars, die er een eigen atelierruimte hadden

• „Schilderen werd voor hem tot een mogelijkheid, de grote, algemeen geldende wetten der natuur te ontdekken en boven de afbeeldende traditie van het vak uit te komen: 'Kunst geeft niet het zichtbare weer maar maakt zichtbaar'.”

• Bron: H.L.C. Jaffé, 'Schilderend op zoek naar het onzichtbare; de introverte kunst van Edgar Fernhout', De Groene Amsterdammer', 20 november 1974
• Aanhaling(en): RK & C, 'Edgar Fernhout', op Ruimte voor Kunst en Cultuur
• Fernhout stierf 4 november 1974 in Bergen. Zijn levenslange vriend, de kunst-historicus Hans Jaffé vatte de ontwikkeling van Fernhouts schilderen kort daarop kernachtig samen in dit citaat uit zijn memoriam

• „Je kan eindeloos praten over de vraag: wat is lesgeven? Vooral in de kunst. Hoe moet je dat doen? Moet je bijvoorbeeld zeggen: dit blauw moet je veranderen in geel? Fernhout zei: dat haalt niks uit. Op zo'n manier heeft het geen enkele zin. Ook waarderende opmerkingen als: wat heb je dat goed gedaan, hebben geen enkele zin. Het enige dat iets uithaalt is de leerling zodanige vragen stellen dat hij zelf steeds beter doorziet wat hij aan het doen is”

• Bron: Hans den Hartog Jager, Leren van gescheld; De ascetische kunstopleiding van De Ateliers, NRC.nl, 16 september 1994
• Aanhaling(en): RK & C, 'Edgar Fernhout', op Ruimte voor Kunst en Cultuur
• Mede-docent Carel Visser beschrijft hier de Fernhout-filosofie van het lesgeven aan Ateliers '63, in Haarlem

• „De kunstenaar is slechts aanjager van onze fantasie. In ons hoofd ontstaat de sensatie, het verhaal, de droom. Fernhout stelde nooit teleur. Zijn werk is consistent in zijn zeggingskracht, het leest als een gedicht.”

• Bron: Rudi Fuchs 2019, expositie 'Edgar Fernhout - Licht in kleur', juni - november 2019; website Kranenburgh
• Aanhaling(en): Wieringernieuws, 'Licht in kleur', in: Exposities en musea, Wieringernieuws, 8 september 2019
• Kunstcriticus en voormalig museumdirecteur Rudi Fuchs stelde in museum Kranenburgh te Bergen een expositie samen van het werk van Edgar Fernhout, met sterke nadruk op zijn latere, dus meer abstracte schilderijen

Externe links voor selectie schilderijen

• Afbeeldingen van 11 schilderijen van Edgar Fernhout, in het Museum Bommel van Dam, Venlo
• Afbeeldingen van 8 schilderijen van Edgar Fernhout, in het Dordtrechts Museum
• Afbeeldingen van 5 abstracte schilderijen van Edgar Fernhout, in het Van Abbemuseum, Eindhoven